16. YÜZYILDA DİYARBAKIR EYALETİNDE MİLLİ AŞİRETİNE BAĞLI CEMAATLER

16. YÜZYILDA DİYARBAKIR EYALETİNDE MİLLİ AŞİRETİNE BAĞLI CEMAATLER

Diyarbakır şehri, daha önce Akkoyunlu devletine başkentlik yapmıştı. Şah İsmail’in 1501’de Safevi devletini kurmasından sonra, yönetim el değiştirmişti. 1514 yılındaki Çaldıran savaşı, Safevilerin yenilgisiyle sonuçlanınca, Diyarbakır  Osmanlı’nın Güney doğu Anadalu’daki bir eyalet merkezi oldu. Bu savaştan sonra çok sayıda Türkmen aşireti de doğu ve güney doğu Anadolu’daki şehir ve köyleri terk ederek İran tarafına, Safevi topraklarına göç etmişti. Bölge nüfus bakımından azalmıştı. Osmanlı da boşluğu Kürt aşiretlerini iskan ederek gidermeye çalıştı.

Diyarbakır’ın fethinden yaklaşık on beş yıl sonraki 1530 tarihli tahrir defterlerinde Milli aşireti dikkat çeken aşiretlerin başında gelmektedir. Milli aşireti, bünyesinde Arap, Kürd ve Türkmen kökenli cemaatleri toplamıştı. Konar-göçer oldukları için yazları doğu Anadolu’da, kışları ise, Halep ve Şam bölgelerinnde geçiriyorlardı. Bu nedenle, Milli aşiretine 16. Yüzyıldaki tahrir defterlerinde Şam eyaletinden, Çemişgezek sancağına kadar rastlamaktayız. Bugünkü yazımızda Diyarbakır eyaleti içinde yer alan sancaklardaki Milli aşiretine bağlı cemaatleri yazacağız.  Kaynağımız “ 998 Numaralı Muhasebe-i Vilayeti-i Diyar-Bekr ve Arab ve Zülkadriyye Defteri “ olacaktır.

1530 tarihli tahrir defterine göre, Milli aşiretine bağlı cemaatler şunlardır:

--Milli Göçer Ekrad (Kürt) aşireti- Amid (Diyarbakır)

--Çelikan (Cilvegan) oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Milli Ak keçili  aşireti, Mardin.

--Baruki oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Bendayi oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Milli Aşireti, Mardin.

--Cebrail tepesi oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Cemaleddinli oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti,  Mardin.

--Delüvi oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Gazyanlu oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Güran oymağı, Milli aşireti, Mardin.

--Hacıyan oymağı, Milli aşireti, Mardin.

--Halli oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Hanay oymağı, Milli aşireti, Mardin.

--Hızır oymağı, Ak Keçili Ekrad aşireti, Mardin.

--Hindilü cemaati, Milli Göçer aşireti, Mardin.

--Kali oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Tabanlu Kara Hacı oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Milikanlu oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Musa Kör oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Nakib Mevlana Yakub oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Sarımlu oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Semu oymağı, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Tabanlu cemaati, Milli Göçer Ekrad aşireti, Mardin.

--Milli cemaati, Siverek.

--Milli Ekrad aşireti, Oşun nahiyesi, Siverek.

--Milli Büzürk cemaati, Çemişgezek.

--Milli Ekradı, Çemişgezek.

--Milli küçük cemaati, Çemişgezek.

Kayıtlarda, Milli aşiretinin başkanı (mir-i)  Hacı Mahmud bey, Ak Keçili aşiretin başkanı  Bahaddin bey, Milli Ak Keçili Ekrad aşiretinin başkanı olarak da Gaybi bey görünmektedir.

* OŞUN Nahiyesi, Siverek ilçesine bağlı  Uluyazı  köyüdür.

Saygılarımla.

Hamdullah Dedeoğlu

08.09.2019