ALEVİLER NEDEN TAVŞAN ETİ YEMEZ ?

ALEVİLER NEDEN TAVŞAN ETİ YEMEZ ?

Alevilerin tavşan eti yemediğni herkes bilir. Alevilere en çok sorulan sorulardan biri de buydu. Klasik cevap: “ Adet gördüğü için tavşan eti yemeyiz. “ Karşı cevap “ Tavşanın geçtiği tarlaları ekmezmişsiniz doğru mu ? “ Verilecek en iyi cevap, “ Tavşanın geçmediği tarla mı olur.  O zaman hiç bir tarla ekilmez. “ Konu, bu tür tartışmalarla devam ediyordu.

Anadoluya, Horasan bölgesinden gelip yerleşen aşiret, oymak ve boylarla ile ilgili bir araştırma yaparken, dikkatimi oğuzların Bozok koluna mensup, Yıldız Han oğulları çekti. Yıldız Han oğullarının tavşana benzeyen Tavşancıl kuşunu kendilerine sembol yaptıkları ve kutsal saydıkları için etini yemediklerini okudum. Biraz şaşırmıştım ama, tavşan etinin aleviler tarafından yenmemesinin nedeni bu olabilir miydi ? Çünkü tavşan etinin yenmemesi, İslamiyete dayanmıyordu. Zira, hicaz bölgesinde tavşan etinin yenildiğine dair hadisler bulunuyordu. Bu inancın bir alt yapısının olması gerekiyordu. Bu alt yapı, Yıldız Han oğullarının tavşancıl kuşunu kutsal saymasından ve Oğuz boylarının taştan yaptıkları tavşan heykellerine adak, kurban kesmelerinden kaynaklanabilir miydi ? Bilgilerin özetini  paylaştıktan sonra, kararı size bırakmak istiyorum.

11. yüzyılda yaşamış Kaşgarlı Mahmut, yazdığı Divanı Lügatı Türk’te ve 13. yüzyılda yaşamış ünlü tarihçi Reşidüddin, “Cami üt- Tevarih “ ve “ Oğuz destanı “adlı eserlerinde, Oğuzlar hakkında şu bilgileri veriyor:

“ Oğuzlar, teşkilat olarak, Bozoklar ve üçoklar şeklinde ikiye ayrılmışlardı. Boyların başında bulunanlara “ boy beyi” deniliyordu. Boylar, kabilelere, kabileler de obalara, (bugünkü deyimle aşiretlere) ayrılmışlardı. Bozoklar, Gün Han, Ay Han,Yıldız Han, Üç oklar da Gök Han, Dağ Han, Deniz Han olarak üçe ayrılmışlardı. Her boyun kendisine kutsal saydığı ve etini yemediği hayvanlar vardı. Gün Hanların sembolü Şahin, Ay Hanların Kartal, Yıldız Hanların Tavşancıl (Tavşana benzeyen bir kuş), Gök Hanların Sungur, Dağ Hanların uç kuş, Deniz Hanların Çakır’dı. .... Yıldız Han, Avşar, Kızık, Beğdil, Karkın boylarından meydana geliyordu. Avşar- çevik, Kızık-Güçlü, Beğdil-ulu, Karkın-doyuran anlamını taşıyordu. Oğuzlar, sembol olan bu hayvanların etlerini yemezlerdi."

Türkler, bu sembol kuşların dışında İslam'ı kabul etmeden önceki dinleri olan Şamanizmde de Tavşanı kutsal bir hayvan olarak görüyorlardı. Tavşan, Kurt ve Ayıların taştan heykellerini (Balbal) yapıyorlardı. Bu Balballara kurbanlar, adaklar kesiyorlardı. Taştan heykellerini yaptıkları bu hayvanların etini de yemezlerdi.

Tarihi bilgilere göre, Bozokları oluşturan, Yıldız Han oğulları 9. ve 10 yüz yılda Aral gölü bölgesinden ayrılarak, önce Horasan’a, daha sonra da batıya göç ettiler. Bir kol, bugünkü Azerbeycan bölgesine yeleşirken, diğer bir kol da, Selçuklularla birlikte Anadolu’ya geldi. İslam dinini yaklaşık  üç yüz yıl sonra kabul eden Türk kavimleri,  Emevi- Ehli Beyt, Abbasi-Ehli Beyt çatışmasında, daima Ehli Beyt taraftarlarına destek olmuşlardı.

Bugün, Ehli Beyt taraftarlığına sadık kalan aşiretlerin çoğunluğunu, Yıldızhan koluna mensup olanlar oluşturmaktadır. Örneğin, Amasya, Çorum, Yozgat ve Sivas alevileri, Beğdil, Avşar, Karkın, Kızık, boyuna bağlı Alamaslı, Kuyumcu, Rişvan, Milli, Badıllı, Cihanbeyli aşiretlerine mensupturlar. aşiretlerle ilgili bilgilerin kaynağını da  Cevdet Türkay’ın yazdığı “ Osmanlı imparatorluğunda, oymak, aşiretler, cemaatler” adlı eseri ile Prof. Dr. Yusuf Hallaçoğlu’nun yazdığı, “ Türkiye’nin Derin Kökleri” isimli kitabı oluşturmaktadır. Her iki akademisyen de bu alanda uzman olup, Osmanlı arşivlerinde yıllarca araştırma yapan bilim insanlarıdır. Eserleri belgelere dayanmaktadır. Dolayısıyla, güvenilirdir, akademik çevrede saygınlıkları vardır.

Oğuz Türkmenlerinin özellikle de Yıldız Han’ın kollarından gelen aşiretlerin, “ tavşan etini yememe” inancı, acaba atalarına olan bağlılığından ve önceki inançları olan Şamanizm'den mi geliyor ? Siz ne dersiniz ?

Saygılarımla.

28.02.2018

Haamdullah Dedeoğlu

*** Blog'da "Tavşan etinin yenmemsinin Şamanizmle ilgisi var mı" adlı ayrıca bir makalemiz daha bulunmaktadır.