CİHANBEYLİ AŞİRETİNİN RAKKA'YA İSKAN EDİLEN CEMAATLERİ

CİHANBEYLİ AŞİRETİNİN RAKKA'YA İSKAN EDİLEN CEMAATLERİ

 Bölgemizdeki çok sayıda köyün kuruluşunda yer alan Musa Hacılı (Musacalı) aşiretini araştırırken, ülkemizin en büyük aşiretleri içinde yer alan Cihanbeyli hakkında da bazı bilgilere ulaştım. Bu bilgileri sizinle paylaşmanın yararlı olacağını düşündüm. Zira, bölgemizde de Cihanbeyli aşiretinin kurduğu çok sayıda köy bulunmaktadır. Cihanbeyli aşiretinin bazı obalarının alevi olması nedeniyle, ayrıca ilgi alanım içinde bulunmaktaydı. İmam Rıza Ocağına mensup olmaları bu ilgiyi daha da

artırmaktaydı. Bunu belirttikten sonra, esas konumuza geçebiliriz.                                                  

 Prof. Dr. İlhan Şahin’in 1980 yılında yazdığı “YENİ İL KAZASI-YENİ İL TÜRKMENLERİ 1548-1653” adlı doktora tezini incelerken, 1691 yılında padişah fermanıyla, Yeni İl Türkmenlerinin, Bozulus aşiretlerinin, Halep Türkmenlerinin ve Ankara-Keskin sancaklarındaki Lekvanik cemaatlerinin Rakka’ya iskanı için karar alındığı belirtiliyordu. Kararda, Arap asıllı Eneze ve Şammar aşiretlerinin orta Arabistan’dan çıkarak Rakka bölgesini istila ettikleri, ticaret ve hac kervanlarını soydukları anlatılıyordu. İskanın amacı hem Arap aşiretlerinin saldırılarını önlemek hem de güvenlik nedeniyle boşalan bölgeyi tekrar şenlendirmekti. Rakka’ya gidecekler arasında Musa Hacılı aşireti de bulunuyordu. Bu amaçla Rakka iskanını araştırırken bu konuda yazılmış en detaylı çalışmanın Doç. Dr. Murat Çelikdemir tarafından yapıldığını öğrendim. “OSMANLI DÖNEMİNDE AŞİRETLERİN RAKKA’YA İSKANI  1690-1840” adlı doktora tezinde, Rakka’ya iskan edilecek aşiretler arasında Cihanbeyli de bulunuyordu. Cihanbeyli aşireti hakkında yazılan bu bilgi ve belgeleri okuduktan sonra, bunu bir makale şeklinde yazmaya karar verdim. Bulduğum bu belge ve bilgilerin özetini aşağıda size sunuyorum.

 1691 yılındaki padişah fermanına göre, Rakka’ya iskan edilecek Cihanbeyli aşiretine bağlı cemaatler şunlardı: Zeyveli, Parçikanlı, Diricanlı, Herdili ve Koyunoğlu. İskan kararları mübaşirler aracılığı ile cemaatlerin Kethudalarına bildirildi. İskanın takibi ve sevk görevi Koyunoğlu cemaati için Malatya sancak beyi, diğer cemaatler için de de Harput ve Keban kazasının kaymakamları görevlendirilmişti, Cihanbeyli aşiretine bağlı cemaatler iskana isteksizdiler. Bu nedenle yolda kaçanlar oldu. Bölgeye gidenlerin büyük çoğunluğu da yıllar içinde Anadolu’ya firar etti. Bunun nedeni, Rakka bölgenin Çöl iklimine sahip olması ve Arap aşiretlerinin şiddetli saldırılarıydı. Tahrir defterlerine göre, Harran ve Rakka bölgesine iskan edilen Cihanbeyli cemaatlerinin hane sayısı şöyleydi:

Zeyveli 70 hane,

Parçikanlı 314 hane,

Diricanlı 138 hane,

Herdili 274 hane,

Koyunoğlu 200 hane.

Doktora tezinde, firardan sonra, Rakka ve Harran’da kalanların sayısı bulunmamaktadır. Ancak büyük çoğunluğunun firar ettiği belirtilmektedir. Sözlü gelenekten gelen bilgiler, bu firar edenlerin bir kısmının Alacahan (Bugünkü Kangal-CANBEKLİLER)) mevkiine, bir kısmının da Bozok (Yozgat-Çorum) bölgesine yerleştikleri şeklindeydi. Resmi kayıtlar da bunu doğrulamaktadır. Örneğin; Dr. Ebubekir Güngör’ün yazdığı “KIZILKÜNBED-AYDINCIK-1838-1841” adlı eserde, Cihanbeyli aşiretine mensup cemaatlerin kurduğu köyler hakkında bilgiler verilmektedir. Bu köylerin hane ve nüfusları Şöyle:

--Kösrelik Köyü, 43 hane, 112 erkek nüfus,

--Yenice köyü, 14 hane, 31 erkek nüfus,

--Eski Kuyucak Kışlağı 19 hane, 45 erkek nüfus,

--Kocabekir Kışlağı 29 hane, 95 nüfus,

--Aşağı Dona Köyü, 26 hane, 85 erkek nüfus,

--Sancı Köyü, 10 hane, 25 erkek nüfus,

--Sakızlık Kışlağı, 7 hane 15 erkek nüfus,

--Molla İsmailoğlu Kışlağı, 11 hane 27 erkek nüfus,

--Köroğlu Kışlağı 7 hane, 15 erkek nüfus,

--Toraman Kışlağı, 41 hane, 113 erkek nüfus,

--Üzümlük Kışlağı, 15 hane, 46 erkek nüfus,

--Kırkdilim Kışlağı, 73 hane, 199 erkek nüfus olup, toplam 808 kişidir.

Sayımlarda sadece erkekler kayıt altına alınıyordu. Bunun amacı, askere alınacak erkekleri ve vergi verecek olan hane sahiplerini tespit etmekti. O nedenle, yukarıdaki nüfuslara bir o kadar da kadın nüfusu eklemek gerekir.

Cihanbeyli aşiretine bağlı cemaatler hakkında ulaştığımız bilgilerin özeti kısaca böyleydi. Ancak, daha fazla bilgi almak isteyenler  için makalenin sonuna cemaatler hakkında Osmanlı kayıtlarında yer alan bilgileri de ekler bölümünde sunuyorum. Belgelerde Cihanbeyli Aşiretleri hakkında her ne kadar iyi şeyler söylenmese de bilinmesinde yarar gördüm. O günkü şartlar göz önünde tutularak bu bilgilere hoşgörü ile bakacağınızı umarım.

Saygılarımla.

Hamdullah Dedeoğlu.

21.01.2022.

 EKLER:

--Herdili, Koyunoğlu, cemaatleri ile ilgili yazılı belgeler.

--Cihanbeyli aşiretlerini Rakka iskanında gösteren belge ( Badıllı’ya bağlı olanlar bölümünde)

--İskan edilen aşiretlerin hane nüfusunu gösteren belgeler.

--Firar eden bazı aşiretlerin listesi

--Cihanbeyli aşiretleri hakkında doktora tezinde yer alan diğer bilgiler.

 

 

HASAN ODABAŞI VE TENCİRLİ OBALARININ MİLLİ AŞİRETİ İLE BAĞLANTISI NEREDEN GELİYOR?

Rakka iskanından firar eden bazı aşiretlerin Listesi. (Doç. Dr. Murat Çelikdemir'in doktora tezinden alınmıştır.)

HASAN ODABAŞI VE TENCİRLİ OBALARININ MİLLİ AŞİRETİ İLE BAĞLANTISI NEREDEN GELİYOR?

Daha önceki makalelerimizde Milli aşiretine bağlı Hasan Odabaşı obasının  Çulpara, Şıhoğlu ve Koyuncu köylerini, Tencirli obasının Gafarlı ve Tencirli köylerini oluşturduklarını yazmıştık. Bugünkü makalemizde bu obaların Milli aşireti ile bağlantısının nereden geldiğini ele alıp, belge, bilgi ve resmi yazışmalara dayanarak değerlendirmelerde bulunacağız.

 “Çulpara Köyünün kısa Tarihçesi” adlı makalemizde Dr. Sabit Genç’in Osmanlı arşivlerine dayanarak yazdığı “19. Yüzyılda aşiretlerin İskanı ve Ortaya Çıkan Sorunlar: Mecitözü Aşiretler Örneği” adlı makalede Hasan Odabaşı ve Tencirli obalarının Milli aşiretine bağlı olduğu belirtiliyordu. Buradan ve sözlü gelenekten elde ettiğimiz bilgiler doğrultusunda yaptığımız araştırmalardan sonra, Hasan Odabaşı obasının geride kalanlarının Çemişgezek sancağının Keban nahiyesine bağlı Mişelli (Meşeli) köyünde yaşamaya devam ettiklerini Prof. Dr. Enver Çakar’ın bir makalesinde öğrenmiştik. “Keban Köylerinin Demografik Yapısı” isimli makalede Aşağı ve Yukarı Mişelli köylerinin aşiret yerleşkesi olduğu da belirtiliyordu. Yine aynı makalede, Aşağı ve Yukarı Mişelli köyünde Mişelli (Meşeli) oğulları, Kaçaroğlu, Fatmalıoğlu ailelerinin hane ve nüfus sayıları da verilmişti. Bu bilgilerden sonra her üç ailenin de cemaat isimleri olduğuna ulaştık. Osmanlı arşiv uzmanı Cevdet Türkay’ın yazdığı “Osmanlı İmparatorluğu’nda “Oymak, Aşiret ve Cemaatler” adlı eserde Kaçaroğlu, Meşeli ve Fatmalıoğlu cemaatleri hakkında şu bilgiler verilmektedir:

KAÇAROĞLU: “Konar-Göçer Türkman taifesinden olan Kaçaroğlu Yörükanı, Hamid, Beğşehri, Karahisar-ı Sahip (Afyon), Aydın, Saruhan, Rakka, Ankara, Teke, İçel, Alaiye, Kütahya, Akşehir, Söke, Hüsrevpaşahanı kazası (Karahisar-ı Sahip sancağı), Boğazlıyan kazası (Bozok sancağı-Yozgat), Adala ovası (Saruhan sancağı), Çarşancak kazası (Akpazar-Mazgirt) Diyarbakır Eyaleti, Keban kazası (Harput Eyaleti), Kuruçay kazası (Erzurum sancağı), Sirke kazası (Kütahya sancağı), Kafkasya, Gürcistan, Birgi kazasına (Aydın sancağı) iskan olmuşlardır. Kaçaroğlu Cemaati Musacalı aşiretine bağlıdır.” (Sayfa, 383)

Burada dikkatimizi çeken; Kaçaroğlu cemaatine bağlı obaların Çarşancak, Keban ve Kuruçay kazalarında bulunmuş olmaları oldu. Zira bu bilgiler, Mişelli (Meşeli) köyünde bulunan Kaçaroğlu ailesinin kayıtları ile örtüşmektedir. 1840 yılındaki nüfus sayımında Yukarı Mişelli köyünün ikinci muhtarının Kaçaroğlu Kaçar olduğu belirtiliyordu. Bu nüfus kayıtları Cevdet Türkay’ın verdiği bilgileri doğruluyordu. Bu konuya, makalemizin ileriki bölümlerinde tekrar geleceğiz.

 MEŞELİ CEMAATİ: “Yörükan taifesinden olan Meşeli cemaati, Bozok, Meraş Eyaletleri ve Edirne kazasına (Paşa Sancağı) iskan olmuşlardır.” (Sayfa, 498)

Meşeli cemaatinin Maraş ve Bozok eyaletlerinde bulunması, Musacalı-Musa Hacılı aşireti ve ona bağlı olan Kaçaroğlu cemaati arasındaki ilişkiyi anlamamıza yardımcı olacaktır. Zira, Bozok ve Maraş Eyaletleri Dulkadirli Beyliğine aitti. Musacalı aşireti de Dulkadirli beyliğini oluşturan kabilelerdendi. Maraş ve Bozok (Yozgat) Eyaletleri 1522 yılından sonra, Osmanlı Devletine katılmıştı. İki aşiret arasındaki ilişkilere tekrar geleceğiz.

FATMALIOĞLU CEMAATİ: Harpırt (Harput) kazası (Diyarbakır Eyaleti), Eğridir kazasına (Hamid Sancağı) iskan olmuşlardır.” (Sayfa, 312)

Fatmalıoğlu cemaatinin Harput kazasında olduklarının kayıtlarda yer alması, onların 1642'de  Keban’da olduklarını göstermektedir. Zira, o tarihte Keban Harput kazasına bağlı bir nahiyeydi. Harput da Diyarbakır Eyaletinin bir kazasıydı. Bu kayıtlar da Fatmalıoğlu cemaatinin 1835 yılındaki nüfus sayımında Mişelli (Meşeli) köyünde olduklarını doğrulamaktadır. Çemişgezek, Harput bölgesi Dulkadirli aşiretlerinin yaylaklarındandı. Kaçaroğlu ve Meşeli obaları ile aynı yaylakları paylaşması da bunu göstermektedir. Fatmalıoğlu cemaatine de tekrar döneceğiz.

Yukarıdaki bilgileri verdikten sonra, konumuz olan cemaatlere dönebiliriz. Önce Meşeli obasından başlayalım. Bazı araştırmacılar Mişelli’yi Meşeli olarak okumuşlardır. Bizce de doğru olanın meşeli olması gerekir. Mişelli’nin o dönemdeki Meşeli’nin söyleniş şekli olduğu kanaatindeyiz. Zira, Taşkesen köyü adını alan yukarı Mişelli’nin eski muhtarı ile yaptığımız görüşmede, civarda hala meşe ağaçlarının bulunduğunu ifade etmiştir. Kanımca obanın ismi buradan gelmektedir. Oba ve cemaatlerin mezra adları ile anılmaları, konar-göçerlerin sık sık verdiği isimler arasında bulunuyordu.

Meşe adıyla bir mezra da Arapgir kazasında bulunmaktaydı. Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğünün yayınladığı Diyarbakır Tahrir Defterinde ve Osmanlı Yer Adları eserde, Meşe mezrası Arapgir kazasına bağlı Abad nahiyesi sınırları içinde görünmektedir. Coğrafi olarak bakıldığında, birbirine yakın olan bölgenin aynı cemaat ve obalar tarafından yaylak ve kışlak olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Meşe mezrasının bugünkü adı GÖZELİ olup, Arapgir kazasının bir köyüdür. Bu köyün yakınlarında da meşe ağaçları ile kaplı ormanlık bölgeler olduğu öğrenilmiştir. Gözeli köyü Alevi-İslam inancını bugün de devam ettirmektedir.

Hasan Odabaşı Obasının kayıtlarına ise, sözlü gelenekten gelen bilgilerin desteği ile ulaşmıştık. (Çulpara köyünün Kısa Tarihçesi) Ancak bu aşiret ve cemaatlerin bölgemize ne zaman, nasıl ve ne şekilde geldikleri konusundaki sorulara cevap veremiyorduk. Burada da rahmetli baba annemin elli yıl önceki sözleri aklımıza geldi. Aynen şöyle demişti: “Oğlum dedenlerin sülalesi Sivas’a beş kişi geliyor. İkisi orada kalıyor. Üçü bu tarafa geliyor.” Buradan yola çıkarak önce Sivas eyaletine ait nüfus ve vergi kayıtlarını inceledik. Ancak bir ipucuna rastlayamadık. Sonradan Sivas sancağına bağlı “Yeni İl” kazasının defterlerini incelemeye başladık. Sonunda aradığımızı Prof. Dr. İlhan Sahin’in 1980 yılında yazdığı doktora tezinde bulduk. ”Yeni İl Kazası ve Yeni İl Türkmenleri -1548-1653”  adlı Doktora tezi, sorularımızın büyük çoğunluğuna cevap veriyordu. Hasan Odabaşı obasının Meşeli köyündeki yaylaklarda Kaçaroğlu, Meşeli ve Fatmalıoğlu cemaatleri ile birlikte olduklarına ulaşmıştık. Yeni İl kazasında da aynı obaları bulursak düğüm çözülecekti. Sonunda tezin 229-230-231-232 sayfalarına geldiğimizde Musa Hacılı (Musacalı) aşireti bölümünde, aşirete bağlı cemaat ve obaların nüfus adetleri ve sahip oldukları koyun sayıları yer alıyordu. Bunlar arasında Meşeli, Tacirli (Tencirli), Anamaslu obaları da bulunuyordu. Kaçaroğlu ise, Aşiretin ana gövdesini oluşturanlar içinde kethüdalar tarafından yönetiliyordu. Düğümü tam çözdük dediğimiz anda, yeni il kazasındaki konar-göçer aşiretlerin 1691 yılında Rakka’ya iskan edileceğini bildiren padişah fermanı ile karşılaştık. Bu kez de Rakka’ya iskan edilen aşiretleri bulmamız gerekecekti. Araştırmalarımız sonunda Rakka’ya iskan edilen aşiretlerle ilgili en detaylı çalışmanın Doç. Dr. Murat Çelikdemir tarafından yapıldığını öğrendik. 2001 yılında yayınlanan doktora tezinin konusu; “Osmanlı Döneminde Aşiretlerin Rakka’ya İskanı 1690-1840” Tez, çok güzel yazılmıştı. İskana ait tüm bilgiler en ince ayrıntısına kadar verilmişti. Doktora tezinde, Yeni il kazasından Rakka’ya iskan edilen Musacalı aşiretinin 700 hanesi ile Rakka bölgesindeki Belih çayı kenarına yerleştiği, ancak gerek çöl iklimi, gerek Arap aşiretlerinin saldırıları nedeniyle, Anadolu’ya firar ettiği belirtiliyordu. 1733 yılında da merkezde alınan bir kararla Musacalı aşiretinin Rakka iskanından muaf tutulduğu, buna bağlı olarak aşiretin küçük parçalar halinde Anadolu’ya dağıldığı ifade ediliyordu. Rakka iskanından firar edenler arasında Musacalı’ya bağlı Kaçaroğlu, Tacirli, Meşeli ve Yeni İl aşiretlerinden Fatmalıoğlu da bulunuyordu. İşte bu oba ve cemaatler kaçak oldukları dönemde, Çemişgezek sancağında Mişelli köyündeki akrabalarına sığındılar. Çemişgezek bölgesinin en büyük aşireti ise, Milli aşiretiydi. Burada Milli aşiretinin koruması altına girdiler. Zira, Milli aşireti de iki bin hanesiyle Rakka’ya iskan olunmuş, ancak o da Anadolu’ya firar etmişti. Hasan Odabaşı, Tacirli (Tencirli) Meşeli obalarının Musacalı aşiretinden kopup, Milli aşiretine bağlanmasının nedeni de buradan geliyordu. 1733 yılında Rakka’ya iskan kararı kaldırılınca, Yeni İl kazasındaki (Bugünkü Kangal-Şarkışla-Gürün-Ulaş ve Divriği’nin bir kısmı) yaylaklarına dönmeye başladılar. Buradaki yaylakların başka aşiretlerce paylaşıldığını görünce, Hasan Odabaşı obası, kuzey-batıya yönelerek Yozgat üzerinden Göynücek ilçesinin Kuyulu köyüne geldiler. Köyün üzerindeki tepeye obalarını kurdular. Aynı yerde “Şeyh Kuyluca zaviyesi” de bulunuyordu. Ancak zaviye boşaltılmıştı. Zira, zaviyedeki görevliler Osmanlı-Şah İsmail arasındaki mücadelede Safevileri (Şah İsmail) desteklemişti. Geride sadece zaviyenin yıkılmış duvarları kalmıştı. Takriben 1820-1830’lara kadar burada kaldılar. Zira Kuyulu bölgesinde Hasan Odabaşı obasına ait 40-50 arasında mezar bulunmaktadır. Kuyulular bu bölgeye hala “Çulpara’lıların mezarlığı” demeye devam etmektedirler. Tacirli obası da Gafarlı köyüne yakın bir yerde obalarını kurdular. Buraya “Tencirli” ismini verdiler. Tacirli obası aynı yerde kalmaya devam ederken, Hasan Odabaşı obasının bir kısmı Şıhoğlu, bir kısmı Koyuncu, diğer kısmı da Çulpara’ya yerleşti.

Hasan Odabaşı, Tencirli obalarının yaşadıklarının bir benzerini Yazıcıoğlu, Kalecik, Hasan bey ve Süleyman ağa obaları da yaşadı. Tahminimize göre bu obalar Tecirli (Tencirli), Meşeli, Kaçaroğlu, Fatmalıoğlu cemaatlerinden ayrılan Kethudaların (Kahya) kurmuş olduğu obalar olması gerekir. Bu obaların Milli aşiretine bağlı cemaatler olarak, Göynücek, Ortaköy, Mecitözü ve Alaca ilçesinin köylerine yerleşmeleri kısaca böyle oldu.

Saygılarımla.

Hamdullah Dedeoğlu.

19.01.2022.

EKLER: 

--Yeni İl Kazasında bulunan Musa Hacılı aşiretine bağlı Meşeli ve Tacirli obalarını gösteren kayıtlar.

--Rakka’ya iskan edilen aşiretlerin tahmini nüfusları.

--Rakka'ya iskan edilen aşiretleri gösteren liste.

--Fatmalı Cemaatini Yeni İl Kazasındaki kayıtları.

--Rakka iskanından firar eden aşiretlerin listesi.

--Belgeler, Prof. Dr. İlhan Şahin ve Doç. Dr. Murat Çelikdemir'in doktora tezinden alınmıştır. 

 

 

 

 

 

BADILLI, RİŞVANLI VE MİLLİ AŞİRETİNİN RAKKA EYALETİNDE İSKAN EDİLDİĞİ BÖLGELER

RAKKA'YA İSKAN EDİLEN AŞİRETLERİN LİSTESİ

BADILLI, RİŞVANLI VE MİLLİ AŞİRETİNİN RAKKA EYALETİNDE İSKAN EDİLDİĞİ BÖLGELER

Bugünkü makalemizin konusu Rakka eyaletine iskan edilen aşiretler olacaktır. Konu çok geniş ve çok sayıda aşireti kapsadığı için biz sadece Badıllı, Rişvanlı, Milli aşireti ve bağlı obaları ele alacağız. 

Araştırmalarımız sonunda bu konuda en kapsamlı çalışmanın Gaziantep Üniversitesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Murat Çelikdemir’in 2001 yılında Fırat üniversitesinde görevliyken Osmanlı arşivlerine dayanarak yazdığı " OSMANLI DÖNEMİNDE AŞİRETLERİN RAKKA'YA İSKANI 1690-1840" adlı doktora tezi olduğunu öğrendik. Hocamıza bu çalışmasından dolayı çok teşekkür ediyoruz. Biz de bugünkü makalemizde ana kaynak olarak hocamızın doktora tezini kullanacağız. 

Osmanlı devleti, 1691 yılında Rakka eyaletine konar-göçer aşiretlerin iskan edilmesi yönünde bir karar aldı. Padişahin imzasını taşıyan bu kararda, bölgeye iskan ettirilecek cemaatler arasında Halep Türkmenleri, Sivas sancağına bağlı Yeni İl Türkmenleri, Diyarbakır bölgesindeki Bozulus aşiretleri, Konya sancağındaki Lekvanik obaları ve Ankara-Keskin bölgesindeki konar-göçer aşiretleri bulunuyordu. Aşiret ve cemaatlerin Rakka’ya iskan edilmesinin nedeni; Orta Arabistan çöllerinde yaşayan Arap asıllı Eneze ve Şammar aşiretlerinin Rakka’nın batı ve güney bölgelerini işgal ederek, buradaki yerleşik halkı göç ettirmesi ve bölgeden geçen ticaret ve hac kervanlarını soymasıydı. Osmanlı yönetimi, bu iskanla konar-göçerleri yerleşik hayata geçirmeyi, Arap aşiretlerin saldırılarını önlemeyi ve bölgedeki tarım arazilerinin yeniden üretime geçirilmesini amaçlıyordu. 

Rakka’ya iskan edilmesi istenen aşiret ve cemaatler arasında Badıllı, Rişvanlı, Milli aşireti ve bağlı cemaatler de bulunuyordu. Bu aşiretlerin büyük çoğunluğu “Bozulus” olarak adlandırılan cemaatlerdi. Diyarbakır-Erzurum-Kars-Çıldır ile Ankara-Çankırı bölgesinde konar-göçer hayatı yaşıyorlardı. Bunların dışında Sivas sancağına bağlı Yeni İl kazasında bulunan “Beğdili taifesinden Badıllı” aşireti de Rakka’ya iskan edilecek aşiretler arasında yer alıyordu. İskan bölgesi, Akçakale ve Ayn-ı Zir’den Rakka’ya kadar olan bölgeydi. Bu bölgede Fırat nehrinin bir kolu olan Belih ırmağı bulunuyordu. Sulak arazisi bulunan bölge tarım ürünlerinin yetişmesine uygundu. Rakka Beylerbeyi Kadızade Hüseyin Paşa, nehrin batı ve doğu taraflarını parsellere ayırarak, cemaatlerin yerleşmesini kolaylaştırmıştı. Haklarında iskan kararı çıkarılan aşiretler 1692 yılından itibaren bölgeye gelmeye başladılar. Bunlar arasında Badıllı, Rişvanlı, Milli aşireti ve bağlı cemaatlerde vardı. Osmanlı kayıtlarına göre, Badıllı ve Milli aşiretine bağlı olarak iskan edilen cemaatler şunlardı:

Badıllı’ya bağlı olanlar: Rişvanlı, Üsttürkanlı, Otmanlı, Osmanlı, Hacı Kırlı, Kürdikanlı, Kürdikanlı Şedid, Mamavi, Modanlı, Cemokanlı, Birvanlı,Zeyveli, Parçikanlı, Memokanlı, Kaskanlı, Urusatlı, Sühranlı, Acırlı, Gündeşli, Küçüklü, Çoğunlu, Tecirli.

Üstürkanlı’ya bağlı olan Obalar: Türkanlı, Delikanlı.

Milli aşiretine bağlı cemaatler: Bahaddinli (Pezkuri), Bendanlı, Cemaleddinli, Hasenanlı. 

Kayıtlarda Badıllı, Milli ve Rişvanlı aşiretlerine bağlı olup da haklarında bilgi verilen cemaatler şunlar:

 

 

 

 

 

 

Murat hocanın kayıt ve sayım defterlerine dayanarak yaptığı tablolarda cemaatlerin haneleri, tahmini nüfusları ve iskan edildikleri bölgeler şöyle:

Rakka iskanından firar eden  aşiretlerden tespit edilenlerin listesi.

Yeni İl Aşiretlerinden Badıllı'nın (Batılı) Rakka'ya iskan edileceğini gösteren iskan listesi. (15. sıra)

Osmanlı yöneticilerinin tüm çabalarına rağmen Rakka iskanının başarılı olmadığı yazılan şikayet ve taleplerden anlaşılmaktadır. Bunun nedenlerinin başında, Rakka bölgesinin ikliminin yaylak ve kışlaklara alışkın olan konar-göçerler için uygun olmamasını ve Arap aşiretlerinin saldırganlıklarını sayabiliriz.  Bunun sonucunda, kayıtlardan da görüldüğü gibi, Rakka’ya iskan edilen aşiret ve cemaatlerin büyük bir kısmının ilk yirmi yıl içinde küçük parçalar halinde Anadolu’ya firar ettikleri anlaşılmaktadır. Geriye çok az bir kısmının kaldığı görülmektedir. 

 Badıllı, Rişvanlı, Milli ve Musacalı aşiretini ele almamızın nedeni; Rakka iskandan firar eden bu aşiret ve cemaatlere bağlı obaların 18. Yüzyılda Yozgat, Amasya ve Çorum bölgesine gelerek çok sayıda köy kurmuş olmalarıdır. Bununla ilgili makalelerimizi daha önce yazmıştık. Örneğin ÇULPARA KÖYÜNÜN KISA TARİHÇESI, Musa Hacılı aşireti, Yeni İl Türkmenleri ve RAKKA SÜRGÜNÜ gibi. Bugünkü makalemizle bölgemizin tarihinde eksik olan bir parçayı daha tamamlamış olduk. 

Murat Çelikdemir hocamız çok emek harcayarak ortaya değerli bir eser çıkartmış. Kendisini tebrik ediyorum. Rakka İskanını bütün detayları ile herkesin anlayacağı bir dille yazmış. Bütün  akademisyenlere çalışmalarında bu yöntemi uygulamalarını öneriyorum. Kendisine tekrar çok teşekkür ediyorum.

Saygılarımla.

Hamdullah Dedeoğlu

14.01.2022.

×××Çift Ölçüsü:  Torağın verimine göre, bir çift 40 ile 120 dönüm arasinda değişiyordu.