CEM İBADETİNDEKİ SEMAH’IN ANLAMI NEDİR ?

CEM İBADETİNDEKİ SEMAH’IN ANLAMI NEDİR ?

Alevilik’de ibadetin temelini Cem’ler oluşturur. Cem’ler Alevi toplumun bir nevi  manevi mahkemeleridir. Cem’e gelen talip, orada Hak divanında ve mürşit-dede huzurunda dara durur ve o mecliste bulunanların önünde yargılanır ve hesap verir.

Semah da, Aleviliğn temel ibadeti olan Cem’lerde  yapılan bir ibadettir. Cem ibadeti dışında tek başına semah dönülemez. Folklorik amaçla yapılana da iyi gözle bakılmaz. Çünkü, semahlar’da bir kudsiyet vardır. Hacı Bektaş Veli’ye atfedilen aşağıdaki sözler  konunun daha iyi anlaşılması açısından yararlı olacaktır.

“ Haşa ki bizim semahımız oyuncak değildir.

O ilahi bir aşk’tır, salıncak değildir.

Kim ki semahı bir oyuncak sayar,

Mümin deyi namazı kılınacak değildir ! “

Semahın yapılma nedeni, ilahi aşkla Allah’la bütünleşmektir. Kaynağı da,  Hz. Muhammed’in Miraç dönüşünde Kırklar meclisine uğrayıp, onlarla birlikte  semah  yapmasıdır.  “ Alemlerin Rabbini zikir ve tespih ederek dönme “ amacını taşımaktadır. Mevlana hazretleri de Semah için “ Allah’a giden sayısız yollar vardır. Biz O’na sema ve musiki ile ulaşmayı tercih ediyoruz. “ demiştir.

Semah, ilahi aşkı ruhunda duymaya, o aşkla O’nun (Allah’ın) güzel isimlerinden birisini anarak ayakta dönmeye denir. Okunan ilahiler eşliğinde, kadın-erkek ayırımı gözetilmeden ellerini göğe doğru uzatarak din, dil, ırk ayırımı yapmadan Hakk’ın bir olduğunu zikretmektir.

Semah sırasında saz eşiğinde deyişler- nefesler okunur. Semah’ta el ele tutuşmaksızın cemal cemale geçilerek halka oluşturulur. Çıplak olan ayaklar, çalınan deyişin temposuna uygun olarak hareket ettirilir. Semah ağır, orta ve hızlı olmak üzere üç tempoda dönülür. Anadolu’da en çok bilinen semahlar şu isimlerle adlandırılır: Kırklar semahı, Turnalar semahı, Hubyar semahı, Kılıç semahı.

Son zamanlarda Alevilikle ilgili olarak akademik çevreler tarafından çok güzel araştırma ve incelemeler yayınlanmaktadır. Bunlardan bir tanesi de Malatya İnönü üniversitesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Mehmet Dönmez’in araştırmacı Hasan Çelik ve Yüksek lisans öğrencisi Seda Kırteke ile birlikte yazdıkları “ Aleviliğin İbadet Biçimi Olan Semahların Taşıdıkları İçsel Anlamlara Genel Bir Bakış “ adlı  araştırmadır. Yukarıdaki bilgilerin çoğunu ilgili araştırmadan edindik. Emeklerinden dolayı kendilerine teşekkür ediyoruz. Yazımızı hazreti Mevlana’ya ait olan bir dörtlükle tamamlayalım.

“ Kolları kanat olmuş da can uçuşur canana,

Ayaklar basmaz olur  yükselince meydana,

Kainatı görürsün çerağların(kandillerin) nurunda,

İnsan varır Tanrı’ya, Tanrı varır insana.

Saygılarımla.

Hamdullah Dedeoğlu

19.07.2019