Abdal aşireti ile ilgili Osmanlı kayıtlarında 1526-1580 yıllarındaki
tahrir defterlerinde rastlamaktayız. Dulkadirli beyliğinin Osmanlı’ya
katılmasından sonra 1526 yılındaki kayıtlarda Abdallar cemaatini Dulkadirli
beyliğini oluşturan kabilelerden Peçenek taifesi içinde görüyoruz. Selçuk
Üniversitesi öğretim üyelerinden Dr. İbrahim Solak’ın “16. Yüzyılda Maraş ve Çevresinde Dulkadirli
Türkmenleri“ adlı eserinde Peçenek taifesi içinde “ Akrabayı Yahya Divan ve
Abdallar“ cemaati 22 hane olarak görünmektedir. 1580 yılındaki kayıtlarda ise,
Abdallar cemaati, EYMÜRLÜ taifesi içinde
74 hane olarak yer almaktadır.
Abdal
kelimesi, ozan, derviş anlamında olmakla
beraber deli-divane manasında da
kullanılmıştır. Tasavvuftaki anlamı ise, dünya işlerinden elini-eteğini çekmiş
kişi olarak bilinir. Ozanlar içinde abdal ismini kullanan en önemli iki
şahsiyet Pir Sultan Abdal ve Kaygusuz
Sultan Abdal’dır. “ Abdal “ mahlasını
kullanan ozanların Abdallar cemaatine mensup oldukları ifade edilmektedir.
Prof. Dr. Faruk Sümer, “ Oğuzlar-Türkmenler “ adlı eserinde Abdallar aşiretinin
Çavundur boyuna mensup olduğunu belirtmiştir. (Sayfa, 315)
Abdallar
aşireti hakkındaki bilgilere Osmanlı arşiv uzmanı Cevdet Türkay’ın yazdığı " OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA OYMAK, AŞİRET VE
CEMAATLER“ adlı eserinde de rastlamaktayız.
Eserde şu bilgiler verilmektedir:
“ Türkman
taifesinden olan Abdallı-Abdallu aşireti Bozok sancağına iskan edilmiştir. “
(Sayfa, 49)
“ Abdal, Abdallar, Abdallı, Abdallu, Abdal oğlanları, Abdaloğlu cemaati Mamalu aşiretindendir. Meraş, Tarsus sancağı (Adana eyaleti) Hayrabolu kazası (Vize sancağı), İstanbul ve havalisi, Tatar pazarı kazası (Paşa sancağı), Rumeli, Kütahya sancağı, Erzurum eyaleti, Adana, Bozok, Biga, Aydın sancağı, Çukurova, Zülkadriye kazası (Meraş sancağı), Karaman eyaleti, Sivas eyaleti ve Rakka’ya iskan edilmişlerdir. Türkman taifesindendir. “ (Sayfa, 151)
Abdal
aşiretine 1830’da başlayan nüfus sayımlarında da rastlamaktayız. Osmanlı arşiv
uzmanı Hacı Haldun Şahin’in “ OSMANLI DÖNEMİ NÜFUS DEFTERLERİNDE ÇORUM BÖLGESİ
AŞİRETLERİ “ isimli eserinde Abdal aşiretine mensup olan ailelerin iskan
edildikleri köyler hakkında şu bilgiler verilmektedir:
KEDİDERE KÖYÜ: 19 hane, 50 nüfus.
KIZILVİRAN:
6 Hane, 19 nüfus.
İNALÖZÜ : 5
Hane, 11 nüfus.
HACIAHMET
DERESİ: 2 Hane, 4 nüfus.
ÇIRFINLI: 2
Hane, 4 nüfus.
HIZIRLI : 8
Hane, 18 nüfus.
ESKİVİRAN :
2 Hane, 3 nüfus.
( Osmanlı’daki
ilk nüfus sayımlarında sadece erkekler sayılmıştır. Yukarıdaki nüfus miktarına
aynı sayıda kadın nüfusu da eklemek gerekir. )
Abdal
aşiretine Kırşehir Nüfus defterlerinde de rastlamaktayız. Ahi Evran
Üniversitesi öğretim üyelerinden Doç. Dr. Ahmet Gündüz’ün “ 1840-1841 Tarihli ve 2115 numaralı Kırşehir nüfus defterine göre
Haremeyn-i Şerifeyn’e tabi aşiretler “ eserinde Abdal aşireti de yer
almaktadır. Eserde, vergileri Mekke ve Medine’ye gönderilen aşiretler içinde
yer alan ve bu nedenle kendilerine “ Haremeyn-i Şerifeyn “ denilenler arasında
yer alan Abdallar aşiretine ait köyler ve bağlı bulundukları kaza ve sancaklar
şöyle:
--Karahisar
Behramşah kazasına bağlı Salhane köyüne iskan edilen Abdallu aşiretine mensup 9
hane, 45 nüfus.
--Kızılkoca
kazasına bağlı Kırıksoku köyüne iskan edilen Abdal taifesinden 23 hane, 115
nüfus.
--Hüseyinabad
kazasına bağlı Bozdoğan köyüne iskan edilen Abdal taifesinden 9 hane, 45 nüfus.
--Hüseyinabad
kazasına tabi Akpınar köyüne iskan olan Abdal taifesinden 5 hane, 25 nüfus.
--Budaközü
kazasına bağlı Çavuş köyüne iskan olan Abdal taifesinden 7 hane, 35 nüfus.
--Çorum
sancağına bağlı Narlık köyüne iskan olan Abdal taifesinden 3 hane, 15 nüfus.
--Çorum
sancağına bağlı Külah köyüne iskan olan Abdal taifesinden 1 hane, 5 nüfus.
--Çorum
sancağına bağlı Kötü köyüne iskan olan Abdal taifesinden 5 hane, 25 nüfus.
--Budaközü
kazasına bağlı Karmaklı köyüne iskan olan Abdal taifesinden 2 hane, 10 nüfus.
--Çorum
sancağına bağlı Kızılviran köyüne iskan olan Abdal taifesinden 2 hane, 10
nüfus. (Buradaki toplam nüfusa kadın ve
çocuklar dahil edilmiştir)
Abdallar
aşiretinin iskan edildiği köyleri bugün incelediğimizde, çok ilginç bir durum
ortaya çıkmaktadır. İskan edilen ve bugün aynı isimlere sahip köylere
baktığımızda alevi inancını devam ettirdiklerini öğrendik. Aradan yıllar
geçmesine rağmen asimilasyona uğramamışlardı. Oysa, çok sayıdaki aşiret daha
önce alevi olmasına rağmen bu inancını koruyamamıştı. Bunun nedeni neydi ? Bu
sorunun cevabını da Abdal aşiretine mensup bir arkadaşımızdan bekliyoruz. Buradan Abdal
aşiretinin bütün mensuplarına selam ve sevgilerimi iletiyorum.
Saygılarımla.
Hamdullah
Dedeoğlu
23.06.2019
* Kızılkoca
kazasının bugünkü ismi Yozgat- YERKÖY
* Karahisarı
Behramşah kazası bugünkü Yozgat-SARAYKENT
* Budaközü
kazası bugünkü Çorum-SUNGURLU.
*Hüseyinabad kazası bugünkü Çorum-ALACA
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.