1914 NÜFUS SAYIMINDA ÇORUM SANCAĞINDA MÜSLÜMAN-RUM-ERMENİ NÜFUSU

1914 NÜFUS SAYIMINDA ÇORUM SANCAĞINDA MÜSLÜMAN-RUM-ERMENİ NÜFUSU

Birinci dünya savaşından önce Osmanlı devleti nüfus sayımı yaptırmıştı. Bu sayımlarda, insanlar Müslim ve Gayrı Müslim olarak ayrıldıktan sonra, gayrı müslimler de Ermeni, Rum, Katolik, Protestan, Kıpti olarak  kaydedilmişlerdi. Osmanlı arşiv uzmanı Hacı Haldun Şahin’in Çorum Belediyesi yayınlarından çıkan “ Osmanlı Dönemi Nüfus Defterlerinde Çorum Bölgesi Aşiretleri ”  isimli eserinde 1914 yılında Çorum sancağı ve bağlı kazalarda yapılan nüfus sayımı sonuçları Şöyle:

Çorum Merkez:

İslam    : 83.150  (merkeze bağlı nahiye ve köyler dahil)

Rum     :      555

Ermeni  :   1.231

Toplam : 84.936

İskilip:

İslam  :   55.016  (Köyler dahil )

Rum :            15

Ermeni :        43

Kıpti:           113

Toplam : 55.187

Mecitözü:

İslam  :        34.134 (Köyler dahil )

Rum :               834

Ermeni:            318

Protestan :        167

Toplam :      35.453

Sungurlu :

İslam:             40.501 (Köyler dahil )

Rum:                   816

Ermeni :           1.863

Kıpti :                 699

Protestan  :           73

Toplam:        43.952

Osmancık :

İslam :        31.824 (Köyler dahil )

Rum:                 50

Ermeni  :           68

Toplam :     31.942

Toplam nüfusa baktığımızda, Çorum sancağının  1914 yılındaki nüfusu 251.470’e ulaşmaktadır. Gayri müslim nüfusu, toplam nüfusa oranladığımızda yüzde 2,7 gibi oldukça düşük bir rakamda kalmaktadır. Müslüman nüfusun ezici bir çoğunluğa sahip olduğu görülmektedir. Gayri Müslimlerinin büyük çoğunluğunun da şehir ve kaza merkezlerinde oturduğu anlaşılmaktadır. Bu da onların daha çok zanaat ve ticaretle,  Müslüman nüfusun ise,  tarım ve hayvancılıkla uğraştıkları görülmektedir.

Birinci dünya savaşının başlamasından sonra, Milliyetçi  Taşnak ve Hınçak Ermeni partilerinin Ermenistan devleti kurmak amacıyla Osmanlı’ya karşı giriştikleri kalkışma sonunda Anadolu’daki Ermeniler Şam ve Beyrut vilayetlerine tehcir (göç) edildiler. Rumlar ise, 1925 yılında Yunanistan ile yapılan mübadele anlaşması ile oradaki Türklerle yer değiştirmişlerdi. Bu nedenle, zanaatkar ve tüccar olan Ermeni ve Rum asıllı komşularımızdan maalesef ayrı kalmış olduk. Gönül isterdi ki, Anadolu’da hep birlikte  mutlu ve barış içinde yaşayalım.

Saygılarımla.

Hamdullah Dedeoğlu

23.06.2019