16. YÜZYILDA
ŞAM SANCAĞINDA MÜSLÜMAN-HİRİSTİYAN-YAHUDİ NÜFUSU VE SEYYİDLER-ŞERİFLER
Şam vilayeti,
Memluklarla 1516’da Mercidabık, 1517’de
Ridaniye savaşlarından sonra Osmanlı topraklarına katılmıştı. Memluklardan
önce, Abbasi, Fatimi, Emevi, İslam devleti ve ondan önce de Bizans (doğu Roma)
imparatorluğunun bir eyaletiydi. Şam vilayeti, Ortadoğu bölgesinin önemli şehirlerinden
biriydi. Akdeniz bölgesindeki ticaret
merkezleri arasında ilk sırada yer alıyordu. Osmanlı tarafından fethedilmesinin
nedenlerinden biri de buydu.
Başbakanlık
devlet arşivleri genel müdürlüğü’nün yayına hazırladığı 401 nolu 1535 yılındaki
Şam sancağı Mufassal Tahrir defterine göre, Şam şehrinin ve bağlı kaza ve
nahiyelerdeki nüfus sayıları şöyledir:
Şam vilayet
merkezinde toplam 8.851 hane bulunmaktadır. Müslümanlar 7.056 hane, 396 bekar,
58 imam ve vergiden muaf 202 erkekten
oluşmaktadır. Hıristiyanlar 577 hane, 31 bekar, Yahudiler 528 hane (Samiri Yahudiler
dahil), 3 bekar erkekten meydana gelmektedir. Sancağın tümünde ise, 60.026 nefer (erkek) bulunmaktadır. Müslümanlar 47.152 hane, 5.252 bekar, 823 imam ve vergiden muaf
720 kişiden oluşmaktadır. Hıristiyanlar 4.785 hane, 617 bekar, Yahudiler 661
hane (Samiriler dahil), 16 bekar erkekten oluşmaktadır. Her hanenin ortalama
beş kişiden meydana geldiğini varsayarsak, Şam sancağının yaklaşık 272. 475
nüfusa sahip olduğunu tahmin edebiliriz.
Şam sancağı
genelinde 84 yerleşim biriminde oturan Hıristiyanlar, 56 köyde Müslümanlarla birlikte,
28 köyde ise, tek başlarına oturmaktalar. Yahudiler ise, Şam, Baalbek, Beyrut,
Sayda şehirleri ile Şam’a yakın Cevber köyünde bulunmaktadır.
SEYYİDLER VE
ŞERİFLER
Aynı tarihli
tahrir defterinde vergiden muaf olanlar içinde, Şam şehir merkezinde yüz kişi
de “Şerif” olarak kaydedilmiştir. (Hz. Hasan’ın soyundan gelenlere Şerif, Hz.
Hüseyin’in soyundan gelenlere de Seyyid denilmektedir.) Sancak genelindeki “Şerif
“ ve “Seyyid” dağılımı ise şöyledir:
Mercül-Kıbli Veş Şimali nahiyesi 4 Şerif, Kerek-i Nuh nahiyesi 44 Şerif, Beyrut nahiyesi 9 Seyyid, 5 Şerif, Cidur nahiyesi 2 Şerif, Beni Kilab nahiyesi 3 Şerif, Beni Cehme nahiyesi 9 Şerif, Beni Nişye nahiyesinde bir Şerif, Beni Malik nahiyesinde 5 Şerif yaşamaktadır. Osmanlı imparatorluğu’nda Şerif ve Seyyidler vergiden muaf olup, ayrıca vakıflarına belirli arazilerin gelirleri de aktarılıyordu. Bu, Osmanlıların peygamber sülalesine olan saygılarının bir sembolü olarak değerlendiriliyordu. Şerif ve Seyyidlerin başında İstanbul’daki Nakib (Vekil) tarafından atanan " Nakibül eşraf " bulunuyordu.
Şam sancağı
ile ilgili araştırmalarımızdan önemli bulduğumuz verileri yazmaya devam
edeceğiz.
Saygılarımla.
Hamdullah
Dedeoğlu
29.07.2019
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.