DANİŞMENDLİ AŞİRETİNE BAĞLI CEMAATLER

DANİŞMENDLİ AŞİRETİNE BAĞLI CEMAATLER

Malazgirt zaferinden sonra orta Karadeniz ve iç Anadolunun bir kesimini fetheden Danişmend Ahmet Gazi, bu bölgede kurduğu beyliğe de DANİŞMENDLİLER BEYLİĞİ adını vermişti. Beyliğin sınırları Amasya, Tokat, Sivas, Çorum ve Kayseri’ye kadar uzanıyordu. Beylik, 1178 yılında Anadolu Selçuklu Devletine katıldı. Bu beyliği oluşturan aşiretlere “Danişmendliler” deniliyordu. Osmanlı arşivlerinde on beş yıl görev yapan Cevdet Türkay’ın yazdığı “Osmanlı İmparatorluğu’nda Aşiret, Cemaat ve Oymaklar” adlı eserde Danişmendlilere bağlı olan cemaat ve oymakların isimleri ve iskan edildikleri yerler şöyledir:

BOYNU İNCELİ: Konar-Göçer Türkman Taifesindendir. Boynu inceli aşiretinin yaylakları Develi ve Erciyes kazalarında olup, Kışlakları Aksaray ve Kırşehir sancaklarıydı. Boynu incelilerden Nevşehir’de sakin olanlar, Karacakürd, Herekli, Sadıklı, Savcılı ve nefsi Boynuinceli oymakları ve bunlara bağlı on sekiz cemaatı bulunuyordu. (Sayfa, 65) Diğer iskan bölgeleri ise, şöyledir:

Sivas, Karaman, Hacıbektaş, Adana, Maraş, Ilgaz,

MOCANOĞLU: Konar-Göçer Türkman taifesindendir. İçel sancağı, Diyarbakır, Konya, Ankara, Kütahya, Aydın Saruhan, Isparta, Karahisarı sahip sancağı, Ula kazası, İzmir, Balıkesir, Simav.

SERMAYELİ: Türkman taifesindendir. Kütahya, Kırşehir, Niğde, Iparta.

BEĞDİK: Konar-Göçer Türkman yörükanı taifesindendir. Niğde, Aksaray, Maraş, Karaman, Canik, Halep, Rakka, Adana, Sivas, Konya, Ereğli.

BIÇAKÇI: Konar-Göçer Türkman taifesindendir. Teke sancağı, Isparta, Silistre, Ermenek, Alaiye, Anamur.

BÜYÜK SÜLEYMANLI: Türkman yörükanı taifesindendir. Kütahya, Halep, Adana, Konya, İzmir, Aydın.

CİHAN ŞAHLI: Konar-Göçer Türkman taifesindendir. Silistre, Paşa sancağı, Kütahya, Hamid kazaları.

CİHANŞİR-CİVANŞİR: Konar-Göçer Türkman taifesindendir. Teke, Isparta, Ankara, Aydın, Silistre, Keçiborlu, Dazkırı, Adana, Kütahya, Develi, Halep.

ÇAYKIŞLA: Türkman taifesindendir. Karahisar-ı Sahip sancağı.

DANİŞMENDLİLER: Konar-Göçer Türkman Yörükanı taifesindendir. Sivas, Halep, Aksaray, Adana, Diyarbakır, Paşa sancağı, Kırşehir, Nevşehir, Niğde, Karaman, Kureyş kazası (Konya), Kayseri, Kütahya, Aydın, Amasya, Zile, Bolu, Dazkırı ve Keçiborlu.

GÖLEGİR-KÖLEGİR: Türkman taifesindendir. Ankara, Adana, Halep, Kütahya, Konya, Karahisarı Sahip sancağı, İzmir, Aydın, Keçiborlu, Sandıklı, Menteşe.

GÖZDENGÖRE: Konar-Göçer Türkman taifesindendir. Silistre, Paşa sancağı, Teke, Tarsus, Aydın, Karsı Maraş, Adana, Halep, Kütahya, Isparta, Maraş, Menteşe.

GÜZELBEĞLİ: Yörükan taifesindendir. Teke, Alaiye, İçel, Karsı Maraş, Aydın, Kıbrıs, Manavgat, Saruhan, Yalvaç. (Güzelbeyli Cemaatı 1140 senesinde (1727 ) eşkiyalık sebebiyle bir kısmı Kıbrıs Ceziresine iskan olunmuştur. S. 331)

HEREKLİ: Türkman taifesindendir. Kırşehir, Karaman, Konya, Aksaray, Malatya, Bozok(Yozgat), Kütahya, Aydın, Halep, Adana, Hacıbektaş, Tokat, Niğde, İzmir, Aydın, Tekfurdağı, Van vilayeti.

KABAKCI: Konar-Göçer Türkman taifesindendir. Silistre sancağı, Paşa sancağı, Çatalca.

KARACAKÜRD: Konar-Göçer Türkman taifesindendir. Kırşehir, Karaman, Kayseri, Sivas, Kocaeli, Niğde, Danişmendli kazası, Nevşehir, Hacıbektaş kazası, Geyve, Mucur.

KARAGÖZLÜ-KARAGÖZLER: Konar-Göçer Türkman taifesindendir. Mihaliç kazası, Humus, Konya, Karaman, Halep, Rakka, Kilis, Erzurum, Karahisarı Şarki, Sındırgı, Biga, Varna, Sivas, Bozok, Gümülcine, Kepsut, Paşa sancağı, Tire.

KARAİNE BEĞLİ: Türkman taifesindendir. Çay kazası (Karahisarı sahip sancağı), Gelibolu, Danişmendli kazası, Ecebat, Kavak (Canik sancağı).

KARALAR: Türkman yörükanı taifesindendir. Sivas, Kayseri, Danişmendli kazası, Kayseri, Hamid, Malatya, Kütahya, Halep, Konya, Teke, Kırşehir, Niğde, Urfa, Adana, Aydın, Saruhan, Maraş, Tarsus, Karahisarı şarki, Tarsus, Trablusu Şam, Silistre, İçel, Alaiye(Alanya), Uşak, Keçiborlu, İzmir, Bursa, Suruç, Koçhisar, Kıbrıs, Anamur, Sandıklı, Ordu, Maraş, Manavgat, Baala, Amasya, Ermenek, Maraş.

KAŞIKÇILAR: Konar-Göçer Türkman yörükanı taifesindendir. Aydın, Aksaray, Adana, Kayseri, Alaiye, Teke, Bozok, Maraş, Konya, Tarsus, Selanik, Halep, Kütahya, Biga, Aydın, Bursa, Balıkesir, Keçiborlu, Isparta, Danişmendli, Sandıklı, Kütahya, Aydın, Silistre, Paşa sancağı, İzmir, Hasköy.

KESTANLI:Konar-Göçer Türkman taifesindendir. Ünye, Maraş, Kilis, Rakka, Edirne, Şumnu, Danişmendli.

KİTİŞOĞLU: Türkman taifesindendir. Teke, Karaman, Kütahya, Ilgın, Kütahya, Karahisarı sahip sancağı.

KONURLU: Konar-Göçer yörükan taifesindendir. Kütahya, Ankara, Adana, Aksaray, Çankırı, Kırşehir, Kastamonu, Haymana, İçel, Bosna, Bayburt.

KÜTÜKLÜ AFŞARI: Konar-Göçer Türkman yörükanı taifesindendir. Teke, Hamid, Sis, Alaiye, Bağşehri, Maraş, Adana, Tarsus, Halep, Nevşehir, Sivas, Haymana, Rakaka, Dimetoka, Hasköy, Karahisarı sahip sancağı.

MERCANLI: Konar-Göçer Türkman taifesindendir. Adana, Kütahya, Aydın, Konya, İzmir, Halep, Günyüzü kazası, Keşan.

OCAKLI-OCAKUŞAĞI: Konar-Göçer Türkman taifesindendir. Hamid, Kütahya, Karahisarı sahip, Edierne, Payas, Erzincan, Kiği.

ÖRTÜLÜ: Türkman taifesindendir. Siverek, Aksaray kazaları.

SAVCILI: Konar-Göçer Türkman yörükanı taifesindendir. Aksaray, Kırşehir, Adana, Sis, Tarsus, Kayseri, Karahisarı şarki, Bayburt, Konya, Kütahya, Maraş, Kilis, Antep, Rakka, Aydın, İzmir, Halep, İçel, Alaiye, Manavgat, Vize, Nevşehir, Danişmendli kazası (Karahisarı Sahip sancağı).

SELMANLI KEBİR: Türkman yörükanı taifesindendir. Teke, kayseri, Bozok, Adana, Halep, Karahisarı sahip, İsparta, Keçiborlu, Bolu, Dazkırı, Kütahya, Silistre, Aydın.

SELMANLI-SÜLEYMANLI: Konar-Göçer Türkman yörükanı taifesindendir. Bozok, Maraş, Alaiye, Teke, Ankara, Rakka, Çankırı, Kırşehir, Karahisarı şarki, Selanik, Karahisarı sahip, Halep, Malatya, Adana, Aksaray, Kütahya, Tarsus, Tire, Kaş, Bigadç, Çorlu, Sivas, Silistre, İçel.

SÜNLÜ: Türkman taifesindendir. Aksaray sancağı.

SÜSLÜ: Türkman taifesindendir. Kırşehir sancağı.

TAĞARLAR: Yörükan taifesindendir. Dimetoka, Adana, Maraş, Aksaray, Çemişgezek, Niğde.

TATLI-TATLU-TATALU: Türkman taifesindendir. Kayseri, Maraş, Karahisarı şarki, Danişmendli kazası (Niğde), Elbistan, Zile.

TUMANLU-DUMANLU: Yörükan taifesindendir. Maraş, Aksaray, Rakka, Canik, Erzurum, Karahisarı Şarki, Erzurum, Ahıska, Uşak, Nevşehir, Kırşehir.

Danişmendli beyliğini meydana getiren aşiretlerin neredeyse tamamı Anadolu Selçuklu devleti döneminde Babai isyanına katılmıştı. Bu bölge, 1396 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştı. Osmanlı yönetimi daha önce beylikleri meydana getiren aşiretlerin bir arada durmasını tehlikeli görüyordu. Onların isyan etmesini önlemek, kontrol altında tutmak amacıyla imparatorluğa bağlı diğer eyalet ve sancaklara iskan etme politikası izlemiştir. Yukarıdaki tablo da bunu doğrulamaktadır.

Saygılarımla.

Hamdullah Dedeoğlu

21.11.2018.

*Danişmend kelimesi farsça olup, bilgin, bilgili anlamındadır.