1914 NÜFUS SAYIMINDA AMASYA’DA ERMENİ-RUM -MÜSLÜMAN NÜFUSU

1914 NÜFUS SAYIMINDA  AMASYA’DA ERMENİ-RUM -MÜSLÜMAN NÜFUSU

Birinci dünya savaşı öncesinde yapılan nüfus sayımında Amasya nüfusu çok çeşitlilik arzetmektedir. Sayımlarda, insanlar müslüman, Rum ve Ermeni olarak üçe ayrılmış. Ermeni ve Rumların büyük çoğunluğu şehir ve kasaba merkezlerinde otururken, Müslüman nüfusun ise, köylerde yoğunlaştıkları görülmektedir. Buradan şunu anlıyoruz, Rum ve Ermenilerin, ticaret, imalat ve sanayi ile, müslümanların ise, kırsal kesimde ziraat ve hayvancılıkla uğraştıkları anlaşılmaktadır. 1914 sayımlarına göre nüfuslar şöyle :

ERMENİLER- RUMLAR- MÜSLÜMANLAR

Amasya merkezinde 61 mahalle bulunmaktadır. Otuz üç mahallede müslümanlar, yirmi sekiz mahallede de Ermeni ve Rumlar çoğunluk oluşturmaktadır. Ermeni ve Rumların en çok yoğunlaştıkları mahallelerin başında Savadiye, Beyazıt paşa, Mehmet paşa, Sofular, Temenna, Hacı Hamza, Çeri başı, Dere ve Acem Ali mahalleleri gelmektedir. Altmış bir mahallede, toplam, 11.631 müslüman, 1.164 Rum, 8.891 Ermeni vatandaş oturmaktadır. Toplam nüfusu 21.686 olarak ele aldığımızda, Ermeni ve Rumların, Amasya merkezde, nüfusun yüzde 46’sını, yani yarıya yakınını meydana getirdiklerini görüyoruz.

Amasya merkeze bağlı nahiyelerde ise,

--Alevi Nahiyesi (Suluca)- 4.943 müslüman, 104 Rum, 3 Ermeni,

--Zana (Akdağ) Nahiyesi-8.360 müslüman, 700 Rum,

--Zara (Doğantepe) -10.575 müslüman, 318 Rum, 21 Ermeni, 6 yabancı,

--Ezinepazar Nahiyesi-11.952 müslüman, 111 Rum, 20 Ermeni,

--Varay Nahiyesi- 4.719 Müslüman, 147 Rum oturmaktadır.

Amasya sancağına bağlı Kazalarda ise, Nüfus şöyle:

--Havza--17.475 müslüman, 7.869 Rum, 335 Ermeni,

--Vezirköprü-- 41.853 müslüman, 4.755 Rum, 1.032 Ermeni, 7 katolik Ermeni, 321 Protestan Ermeni,

--Gümüşhacıköy--24.957 müslüman, 3.660 Rum, 3.549 Ermeni 173 protestan Ermeni,

--Merzifon--25.370 Müslüman, 1.067 Rum, 8.160 Ermeni, 407 katolik Ermeni, 1.160 protestan Ermeni,

--Ladik--13.861 müslüman, 343 Ermeni yaşamaktadır.

Rakamlardan da görüleceği gibi, Amasya merkez ve bağlı nahiye ve kazalarda hatırı sayılır oranda Rum ve Ermeni nüfus yaşamaktadır. Ermenilerin 1915 yılındaki tehcir (göç) ile Osmanlı’nın Şam ve Beyrut vilayetlerine iskan edildiğini, Rumların ise, 1925 yılındaki mübadele ile Yunanistandaki Türk nüfus ile yer değiştirdiğini biliyoruz. Buradan eski komşularımızın torunlarına selamlarımızı iletiyoruz.

Saygılarımla.

Hamdullah Dedeoğlu

02.07.2018

KAYNAK: Amasya nüfus defterleri, 1840, Fevzi Gür-Salih Kahriman Amasya Belediyesi yayınları