Osmanlı
arşivlerinde uzman olarak çalışan Cevdet Türkay’ın yazdığı
“ OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDA OYMAK, AŞİRET VE CEMAATLAR “
isimli eseri ile ilgili olarak, bugünkü yazımızda, Amasya
bölgesine de iskan (yerleşen) edilen Milli aşiretini ele alacağız.
Sayın Cevdet Türkay,
Osmanlı arşivlerinde, on beş yıl çalışarak, aşiret ve
cemaatlerin bir haritasını çıkarmış. Sekiz yüz otuz iki
sayfalık bu eser, araştırma ve inceleme yapmak isteyenler için
bir başvuru eser mahiyetindedir. Aşiretlerle birlikte, onlara bağlı
olan cemaatler de belgeleri ile sunulmaktadır. Kendisini rahmetle
anıyoruz. Ruhu Şad, mekanı cennet olsun. Bu hizmetlerinden dolayı,
teşekkürlerimizi iletiyoruz.
Yazar, kitabın 500.
sayfasında Milli Cemaatı bölümünde şu bilgileri vermektedir.
“ Millili, Milli
Ekradı, Milli Göçer, Milli-i Kebir, Milli-i Kebir Tavan, Milli
Türkmanı.
Türkman Ekradı,
Ulus taifesindendir. Milli cemaati, Badıllı aşiretine mensuptur. “
Yerleştirildikleri
yerler ise, şöyledir :
“ Mardin kazası
(Diyarbakır Eyaleti), Amid, Çemişgezek, Ergani sancakları
(Diyarbakır Eyaleti ), Erzurum, Rakka, Sivas, Teke ( Bugünkü
Antalya), Adilcevaz, Ayıntab sancakları (Bugünkü Gaziantep),
Mecidözü ve Veray kazaları, (Amasya Sancağı), Harran
kazası,(Rakka sancağı), Ruha (Urfa) sancağı, Trablus-u Şam
civarı, Eğin kazası (Arabgir sancağı).
Osmanlı
İmparatorluğunda, aşiret ve Cemaat aynı anlamda kullanılmaktadır.
Her cemaatın bağlı olduğu büyük bir aşiret, aşiretin de bağlı
olduğu bir üst aşiret bulunmaktadır. Milli aşireti, Badıllı
aşiretine, Badıllı aşireti BEĞDİLLİ'ye, Beğdilli de “ BOZULUS” kabilesine
bağlıdır. Ancak, Milli aşiretine de bağlı olan Cemaatler
bulunmaktadır. Milli aşiretine bağlı cemaatler ve
yerleştirildikleri yerler ise, şöyledir :
AKKEÇİLİ : Dinar
karyesi -Köyü (Karahisar-ı Sahib sancağı), Banaz kazası
(Kütahya sancağı), Uşak kazası ( Kütahya sancağı),
Diyarbekir, Mardin kazası (Diyarbekir eyaleti), Alaşehir kazası
(Aydın sancağı), Velsin kazası (Tırhala sancağı), Şeyhlü
kazası (Kütahya sancağı), Feslike kazası (Hüdavendigar sancağı-
Bursa)
Akkeçili aşireti Yörükan
taifesindendir.
BAMRANLI : Siverek
sancağı, Rakka.
Türkman ekradı
taifesindendir.
BENDİKANLI: Rakka
eyaleti.
Türkman Ekradı
taifesindendir.
BEYRANALİ-BEYRANOĞLU:
Rakka eyaleti, Mardin ve Ergani Kazaları (Diyarbekir eyaleti ).
Ekrad taifesindendir.
BULARKANLU-BATURKANLI:
Meraş sancağı, Zülkadriye kazası (Meraş), Adana eyaleti.
Ekrad
taifesindendir.
CEMALEDDİNLİ :
Rakka, Diyarbekir eyaletleri, Ruha- Urfa sancağı, Kerkük sancağı,
Mardin ve Ergani kazaları (Diyarbekir eyaleti).
Konar- Göçer
Ekrad taifesinden.
DELİKANLI-DERÜKANLU:
Diyarbekir eyaleti, Islahiye kazası (Adana Eyaleti ), Meraş
eyalerti, Haleb eyaleti, Arabgir sancağı (Sivas eyaleti), Rakka ve
Erzurum eyaletleri.
Ekrad taifesinden.
HASENAN- HASENANLI :
Diyarbekir, Rakka, Ruha (Urfa), Kayseriye, İçel, Erzurum, Kars,
Ahıska, Musul sancakları, Mardin, Ergani, Nusaybin kazaları
(Diyarbekir eyaleti).
Konar-göçer Ekrad
Yörükan taifesinden.
HİNDİLİ : Manisa
kazası ( Saruhan sancağı), Aksaray sancağı.
Yörükan
taifesinden.
KAMRAN : Mardin
kazası (Diyarbekir eyaleti), Diyarbekir eyaleti.
Göçer Evli
taifesinden.
KASKAN: Çıldır,
Batum, Erzurum, Kars, Diyarbekir, Rakka, Ahıska ve Meraş
eyaletleri, Mardin kazası (Diyarbekir eyaleti ), Hısnı Mansur
kazası(Malatya sancağı ).
Haymenişin (Çadırda yaşayan) Konar-göçer Türkman taifesinden.
KETHUDALI KIZIĞI :
Turgudlu ve Mağnisa kazaları ( Saruhan sancağı), Biret ül Fırat
sancağı (Rakka eyaleti), Rumkala kazası (Rakka eyaleti), Niğde,
Aydın, Adana, Meraş, Haleb, Ayıntab ve Kars-ı Meraş sancakları,
Yeni il kazası (Sivas Sancağı), Zülkadriye kazası (Meraş
eyaleti), Birecik kazası (Rakka eyaleti), Zile kazası (Sivas
sancağı).
Türkman yörükan
taifesinden.
KUCURAFŞARI :
Mardin kazası (Diyarbekir eyaleti), Rakka, Diyarbekir, Malatya,
Adana ve Kütahya sancakları.
Türkman
taifesinden.
KULUKANLI-KUTUKANLI:
Rakka eyaleti, Ergani kazası (Diyarbekir eyaleti), Ayıntab sancağı.
Göçer ekrad
taifesinden.
MAMAVİ- KEHLOR:
Rakka, Diyerbekir, Aksaray, Erzurum, Kars, Çıldır, Sivas, Kütahya
ve Aydın sancakları, Mardin kazası (Diyarbekir eyaleti ).
Türkman ekradı
taifesinden.
MAMEKİ : Muş
kazası (Van eyaleti), Hısnı Keyf sancağı (Diyarbekir eyaleti).
Ekrad taifesinden.
MİHRANLI : Rakka,
Hısnı Keyf, kars, Erzurum, Çıldır, ve Göle sancakları.
Konar-göçer
Türkman Ekradı Taifesinden.
RAĞVATLI-RAĞVATLU:
Çemişgezek sancağı (Diyarbekir eyaleti), Sağman kazası
(Diyarbekir eyaleti), Malazgird kazası (Erzurum sancağı), Tosya
kazası (Kastamonu sancağı), Sivas ve Erzurum sancakları.
Ekrad Yörükan
taifesinden.
RAK-RAKURİ : Yeni
il kazası (Sivas sancağı), Rakka eyaleti, Mardin ve Ergani
kazaları (Diyarbekir eyaleti ).
Ekrad taifesinden.
SÜHÜRKAN : Rakka,
Diyarbekir, Mardin.
Ekrad taifesinden.
TUDİKAN-DUDİKAN :
Mardin ve Diyarbakır sancakları.
Göçer-Evli
taifesinden.
URUSATLI: Rakka,
Erzurum, Kars, Çıldır ve Göle sancakları.
Türkman Ekradı
taifesinden.
YAZIKLI-YAZUKLU:
Çemişgezek sancağı (Diyarbekir eyaleti), Malazgird sancağı
(Erzurum eyaleti), Sağman kazası (Diyarbekir eyaleti), Sivas ve
Erzurum sancakları, Tosya kazası (Kengiri-Çankırı sancağı),
Şamsad kazası (Malatya sancağı).
Yörükan
taifesinden.
Belgelerde
kullanılan EKRAD kelimesi Arapça olup, “ Kürtler”
anlamındadır. Ancak, Osmanlı bürokrasisi, aynı kelimeyi “
Dağlı- konar göçer” anlamında da kullanmıştır. Örneğin,
Türkman Ekradı, Çorum Ekradı gibi. Dolayısıyla, Ekrad olarak
isimlendirilen toplulukların tümü için “ Kürt” demek
doğru olmayacaktır. Buna şöyle örnek verebiliriz. Çorum’a
yerleşen “ Lek “ aşireti için “Çorum ekradı” tanımı
kullanılmaktadır. Ama topluluk “ Türkman “ diye kayıtlarda
yer almaktadır.. Yine, Amasya Merkeze bağlı Ardıçlar köyüne
yerleşenler için “ Kürtler “ denilmektedir. Ancak, Türkmen
asıllıdır. Kayıtlarda da belirtilmektedir.
Kayıtlarda “
Göçer-Evli “ şeklinde geçenler ise, bir Türkmen boyudr. Bu da
belgelerde yer almaktadır.
Saygılarımla.
12.03.2018
Hamdullah Dedeoğlu
.jpg)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.