Amasya, 2020.
AMASYA’YA İSKAN EDİLEN (YERLEŞEN) AŞİRETLER VE CEMAATLER
Osmanlı devleti
döneminde yer alan aşiret ve cemaatleri ele alan ve neredeyse, bu
konuda tek kaynak olan Cevdet Türkay’ın yazdığı “ Osmanlı
İmparatorluğu’nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler” isimli eserini
inceleme fırsatı buldum. İlk ele aldığım konu, Amasya Sancağına
ve kazalarına yerleştirilen cemaat ve aşiretler oldu. Elde ettiğim
bilgi ve belgeleri sizinle paylaşmak istedim.
İlgili kitapta,
aşiretler ve cemaatler alfabetik sıraya göre yazılmış. Biz de
aynı yöntemi kullanarak, her hangi bir ilave yapmadan Amasya'ya iskan edilen aşiret ve
cemaatleri ve bilgilerini bu sıralamaya göre yazacağız.
--Afşarlı-Afşar
Manlu Cemaati: Konar-göçer Türkman yörükan taifesinden.
--Ahsen Hacı
Cemaati: -
--Ak Keçili Cemaati
: Milli aşiretindendir.
--Aşodlu Cemaati:
Türkman Yörükan taifesinden.
--Ballı-Ballu
Cemaati : Mecitözü kazasına iskan.
--Bariçkan Cemaati
: Bozulus Tabanlı aşiretine mensuptur
--Baduki Cemaati :
Ekrad. (Ekrad kelimesi, Osmanlı da hem “ Kürt” hem de konar
göçer anlamında kullanılmıştır )
--Canbeyli Cemaati :
Göçebe Türkman Ekradı. Beğdilli Aşiretine mensuptur.
--Cihanbeyli
Cemaati : Konar göçer Türkman. Diğer adı, Yedi boy aşiretidir.
--Çepni Cemaati :
Bozulus Aşiretindendir.
--Çavundur Cemaati
: Gedegera kazası. (Şu anda Samsun’a bağlı olan Vezirköprü
ilçesi)
--Danişmendli
Cemaati : Konar göçer Türkman. Bozulus Aşiretine mensuptur.
--Gigilli- Gigi
Cemaati : -
--Gürün-Güranlı
Cemaati : -
--Halikanlı Cemaati
: Rişvan Aşiretine mensuptur.
--Hamidiler Cemaati
: Yörükan taifesinden.
--Herdi-Herdili
Cemaati : Zünnunabad kazası ( Bugün Mecitözü ilçesine bağlı olan Söğütyolu köyü) Cihanbeyli Aşiretine mensupturlar.
--Hüseyinli Cemaati
: Türkman Yörükan taifesindendir.
--İladı Cemaati :
Gedegera ( Vezirköprü)
--İnallı Cemaati :
Merzifon kazası. Türkman Yörükan Taifesi.
--Kabaklı Cemaati :
Gedegera Kazası. Konar-Göçer Türkman Taifesi.
--Karalar Cemaati :
Zeytun kazası.(Osmancık'a bağlı Kamil köyü) Türkman Yörükan Taifesi.
--Kara Sakallar
Cemaati : Yörükan.
--Kasanlu Cemaati :
Ekrad taifesindendir.
--Kavilli Cemaati :
Ekrad, Ulus taifesindendir,
--Keçili Cemaati :
Gedegera kazası. (Vezirköprü) Konar-Göçer Türkman taifesi.
--Kemerli Cemaati :
Yörükan.
--Kıroğlu Cemaati
: Ladik kazası. Türkman taifesi.
--Kömürlü Cemaati
: Yörükan.
--Kuduzlu Cemaati :
Mecitözü kazası.
--Kula sadık
Cemaati : Yörükan taifesi.
--Kurdikanlı
Cemaati : Konar göçer, Türkman.
--KÜRTLER- KÜRT
Cemaati : Türkman yörükan Ekradı. ( Bugün, Amasya Merkeze bağlı Ardıçlar, Alakadı köyleri ve Merzifon'a bağlı Yeşiltepe Köyüne yerleşenler)
--Lalacık Cemaati :
Gedegera kazası.
--Mamalı Kızıl
koca Cemaati : Türkman Yörükanı.
--Milli Cemaati :
Mecitözü, Varay Kazaları. Konar- Göçer Ekrad. Bozulus
taifesindendir.
--Milli Kavili
Cemaati : Ekrad taifesinden.
--Milli oğulları
Cemaati : Ekrad. Bozulus taifesindendir.
--Narinceli Cemaati
: Merzifon kazası. Türkman Yörükan.
--Oruçgazili
Cemaati : Merzifon kazası. Yörükan taifesi.
--Rumiyanlı Cemaati
: Konar- Göçer Türkman.
--Salur- Salurca
Cemaati : Türkman Yörükanı.
--Sarı Cemaati :
Merzifon kazası. Türkman Yörükan taifesi.
--Sarı Süleyman
Cemaati : Mecitözü kazası. Yörükan.
--Savalar Cemaati :
Yörükan.
--Sungurlar Cemaati
: Yörükan taifesi.
--Şeyh Aziz Cemaati
: Gedegera kazası. Yörükan taifesi.
--Tumluca Cemaati :
Ekrad taifesinden.
--Turacalı Cemaati
: --
--Uğurlu Cemaati :
Gedegera kazası. Türkman Yörükan.
--Yavacak Cemaati :
Ladik kazası.
--Yira Badanlı
Cemaati : Yörükan.
--Yere Badilli
Cemaati : -
--Yörükan Çapan
Cemaati : -
--Zaralar Cemaati :
Konar-Göçer ekrad taifesi.
--Zeyveli Cemaati :
Mecitözü kazası. Ekrad taifesinden.
Bu aşiret ve
cemaatlerin dışında, Amasya sancağına, özellikle Kırım ve
Balkan savaşlarından sonra da, iskan edilen aşiret ve cemaatler
oldu. Amasya Belediyesinin yayınladığı “Amasya Nüfus
Defterleri 1840” isimli belgesel kitapta, Kırım ve Kafkasya’dan
Çerkez, Gürcü, Rumeli bölgesinin Selanik ve Manastır
vilayetlerinden Türkmenler de iskan edilmiştir. Örnek olması
açısından, köylerimize komşu olan Tuzsuz köyü, tamamen Selanik
göçmenlerinin iskan edildiği bir köydür.
İskan edilen Cemaat
ve aşiretlerin çeşitliliğinden de görüleceği gibi, Amasya
sancağı, bütün kavim ve toplulukları içinde barındıran bir
hüviyet kazanmıştır. Osmanlı imparatorluğunu yöneten kadrolar,
bunu bazı bölgelerde çok iyi uygulamışlar ve başarılı da
olmuşlar. Konar-göçerleri yönetmek zor olduğundan, onları sabit
bir yere iskan edip, denetim altına alınması gerekiyordu. Bu, hem
vergileri toplamada gerekliydi, hem de askere almada ve denetlemede
kolaylıklar sağlıyordu. En başarılı oldukları bölgenin
başında da Amasya sancağı gelmektedir. Amasya sancağındaki
uygulama, diğer bölgelere örnek gösterilmektedir. Bunu, Osmanlı
belgelerinden de öğrenebiliyoruz.
Alt-üst soylarını
merak eden arkadaşların, Cemaat ve Aşiret isimlerinden yola
çıkarak, bir sonuca varabileceklerini sanıyorum.
Saygılarımla.
Hamdullah Dedeoğlu
10.03.2018
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.