HANGİ KÖYLERLE AKRABAYIZ ?

AMASYA’YA GÖÇLERİN TARİHİ

HANGİ KÖYLERLE AKRABAYIZ ?

ÇULPARA Köyümüzün de içinde yer aldığı Çekerek ve Çorum suyu ırmağının suladığı havzaya insanların yerleşimi, M.Ö. 3000 yıllarına dayanmaktadır. Yaklaşık 5000 yıl geçmişi olan bu bölgeye, HİTİTLER, ROMALILAR, SELÇUKLULAR VE OSMANLILAR hakim olmuşlar. Osmanlı'dan önceki dönemlere ait elimizde fazla belge ve kayıt bulunmamaktadır. Bu döneme ait belge ve tarihi eserlere ulaşmak için, arkeolojik kazılar yapmak gerekiyor. Ne yazık ki, arkeoloji bilimine gerekli önem verilmediği için, bu eserler yer altından çıkarılmayı ve incelenmeyi bekliyor. Bunlar ortaya çıktığında, bölgenin tarihi de aydınlanmış olacaktır.

Osmanlı dönemine ait yazılı belgeleri inceleyen bilim adamları, bölgemize ait bilgileri de ortaya çıkardı. Bölgemize en yoğun göçlerin 18. ve 19. yüzyılda gerçekleştiği görülüyor. En büyük göçlerin Osmanlı devletinin toprak kaybı yaşadığı Kafkasya ve Rumeli bölgelerinden gelenlerin oluşturduğunu görmekteyiz. Aynı tarihlerde Anadolunun doğu ve Güney doğu bölgelerinden de göçerlerin buraya iskan edildiklerini raporlardan öğreniyoruz. 

Amasya Belediyesince yayınlanan, Salih Kahriman-Fevi Gür tarafından yazılan “ AMASYA NÜFUS DEFTERLERİ 1840” adlı kitapta yer alan bilgilere göre, MİLLİ aşiretinden Hacı Halil bey ve ailesi, 1766 yılında, bugün adı Gediksaray olan VARAY nahiyesine bağlı KIŞLA KÖYÜNE yerleştiriliyor. Bugün böyle bir köy bulunmuyor. Ancak, o tarihlerde bugünkü köyümüzün bulunduğu yerin güney doğusunda yer alan mevkiye “Kışla” denilmektedir. (yaşı altmışın üstünde olanlar, Kışla mevkisini bilirler.)Sonradan, buradaki yerleşim yerleri daha yukarılara taşınmış. Bu bilgileri yaşlı olan akrabalara teyit ettirdim. Yine onların anlattığına göre, Kışla ve civarında bulunanların birleşip, “ Çal pare” (eski Türkçe- Osmanlıca’da kırk parça demektir) kırk hanelik bir köy kurdukları belirtiliyor. Çal pare isminin daha sonra, “ Çulpara” olarak değişmiş olabileceği var sayılmaktadır. Bunu kuvvetlendiren bulgular kitabın 42. sayfasında yer almaktadır. İskan edilenler listesinde, 1900 yılında “ muhacirler” ismiyle “ göçerlerin Amasya sancağı, GELDİKLAN (Doğantepe) nahiyesine bağlı Çulpara köyü, Kızılörükaltı mevkisine “ yerleştirildiği belirtilmektedir. O tarihte köyümüze göçmen muhacir yerleştirildiği ve bugün hala o ailelerin isimleri söylenirken “ Muhacir” sözünün kullanılması da bu bilgileri doğrulamaktadır. Bu bilgilerin ışığında köyümüzün 1766’dan sonra, bugünkü yerine taşındığını söyleyebiliriz.

Çulpara Köyü (2017)

MİİLİ aşiretine mensup göçerler, 1850 yılında Amasya sancağı, EZİNE PAZARI nahiyesine bağlı İlyas Köyüne, 1863 yılında da GELDİKLAN (DOĞANTEPE) nahiyesine bağlı GAFARLI köyüne iskan ediliyorlar. Amasya belediyesinin yayınladığı “Amasya nüfus defterleri 1840” adlı belgesel kitaba göre, İlyas köyüne İbrahim bey, Gafarlı köyüne ise, Dervişoğulları ailesi iskan edilmişler. Bu belgelerden, köyümüzün kurucuları ile GAFARLI VE İLYAS köyüne yerleşenlerin akraba oldukları ortaya çıkmaktadır. Adı geçen köylerle kan bağı olduğu biliniyordu, ancak bu belgelerle de kanıtlanmış oldu.

Aynı eserde, komşu köylere de göçmenlerin iskan edildiğini görmekteyiz. 1849 tarihli bir belgede Hoçanlı aşiretine mensup 39 hanenin, Bulduklu, Yavru, Yığılca, Boğa, Soma, Gerne, Oluz, Zara, ilgazi, Kutu, Çavuş, Böke, Musa ve Büyük kızılca köylerine, 1863 yılında da Cihanbeyli aşiretine mensup ailelerin Göynücek köyüne iskan edildikleri belirtiliyor.

Soy köklerini merak edenlere, 1831 yılında yapılan nüfus sayımlarını incelemelerini öneriyoruz. Amasya belediyesinin yayınladığı eserde, Amasya sancağına bağlı kaza, nahiye ve köylerin erkek nüfusları ile birlikte, aile lakapları da yer almaktadır. Amasya belediyesine, bu çalışmalarından dolayı tebriklerimizi iletiyoruz.

Saygılarımla.

CEM YANIK

Gemi İnşaat ve Gemi Makinaları Mühendisi

19.02.2018