KUR'AN’DA ADALET VE LİYAKAT

 

KUR'AN’DA ADALET VE LİYAKAT

Adalet ve liyakatla yönetilen ülkelere baktığımızda gelişmiş ve sanayileşmiş ülkeleri görmekteyiz. İslam ülkeleri ise, bu sıralamada en altlarda yer almaktadır. Oysa, İslam dininin kutsal kitabı olan Kur’an’ı Kerim’de adalet ve liyakat ilkeleri en önde gelmektedir. Kur’an’da adalet ve liyakat ile ilgili ayetler aynen şöyledir:

MAİDE SURESİ 8. Ayet: “Ey inananlar! Allah için daima doğru hüküm verin. Adalete tam uygun şahitlikte bulunun. Bir millete olan kininiz sizi adaletten alıkoymasın. “

SAD SURESİ 26. Ayet: “Ey Davud! Biz seni yeryüzünde hükümran yaptık. O halde insanlar arasında adaletle hükmet.”

NİSA SURESİ 58. AYET: “Hiç şüphe yok ki Allah size devlet işlerinde emanetlerinizi ehline teslim etmenizi ve insanlara hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emrediyor.”

Ayetlerden de anlaşılacağı gibi, devleti yönetenlere işin ehline, yani o görevi hak edene verilmesi ve halkın adaletle yönetilmesi istenmektedir.

O halde, İslam ülkelerinde adalet ve liyakat ilkeleri neden uygulanmamaktadır? Bunun nedeni ülke yönetimini elinde bulunduranların iktidarlarını süresiz kılmak istemelerinden kaynaklanmaktadır. Zira bu ülkelerin büyük çoğunluğu Krallık ve Sultanlıkla yönetilmektedir. Amaç sürekli iktidarda kalmak olunca, adalet ve liyakat değil, sadakat ön plana çıkmaktadır. Yani işi bilene ve hak edene değil, her şart altında kendilerine bağlı olanlara görev verilmektedir. Bu da toplumun yozlaşmasına ve çürümesine neden olmaktadır. Bunun sonucunda adalet ilkesi de ahlaki değerler ve vicdani değerler de ortadan kaybolmaktadır. İşte İslam coğrafyası da aynen bunu yaşamaktadır.

Burada şu soruyu sormamız gerekecektir;

Dini inancında adalet, liyakat ve ahlaki değerlerin ön planda olduğu bir toplumda bu nasıl olmaktadır?

Bunun nedeni dinin özü yerine, sadece ibadetlerin esas alınmasından gelmektedir. Zira siz her daim topluma ibadetlerin dinin özünü oluşturduğunu tekrarlarsanız, insanlar da dinin özü olan iyi ahlaktan ve adaletten uzaklaşmış olurlar. İslam coğrafyasının bu kadar yozlaşmasının ve çürümesinin esas nedeni de budur. Bu durumun baş sorumluları da din adamlarıdır. Zira insanların tümünün dinin özünü kavraması mümkün değildir. Toplumu bu konuda aydınlatacak olan din adamlarıdır. Ama bu din adamları da siyasal iktidarlara bağımlı ve onların denetiminde bulunuyorlarsa bunu nasıl başaracaklar?

İşte burada laiklik ilkesi ön plana çıkmaktadır. Din ve devlet işlerinin birbirinden ayrıldığı bir sistemde din adamlarının siyasal iktidarlara bağımlılığı ortadan kalkacak, toplum da din adamları aracılığı ile dinin özü olan iyi ahlak ve adalet ilkelerini özümseyecektir. Batılı ülkeler bunu gerçekleştirdikleri için başarıya ulaşmış, sanayi devrimlerini gerçekleştirmiş, bilim ve teknoloji de çağ atlamışlardır. İslam coğrafyasının çağımızın gerisinde kalmasının ve batılı ülkelere bağımlı olmasının nedenlerinin başında da bu gelmektedir.   

Ülkemize gelecek olursak; Mustafa Kemal önderliğinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti, aydınlanma devrimini başlatmış, yönetimde laiklik ilkesini benimsemiş, din eğitimi de dahil bilimsel eğitimi esas almış, adalet ve liyakati hakim kılmış, herkese fırsat eşitliği getirmiştir. Bunun sonucunda diğer İslam ülkeleri arasında öne çıkarak, tarımda ve sanayi de büyük gelişmeler kaydetmiştir. Ancak ne var ki, 1950’lerden sonra bu ilkeler terk edilerek, tarımda ve sanayi de gelişmesini tamamlayamamıştır.

Son yıllarda bu durum daha da katmerleşmiş, laik ve bilimsel eğitimden daha da uzaklaşılmış, adalet ve liyakat ilkelerinden de vaz geçilmiştir. Bunun sonucunda da ülkemiz tarımda ve sanayide dışa bağımlı hale gelmiş, dünyadaki etkinliği azalmıştır. İslam ülkelerine ve gelişmekte olan ülkelere bir model olması beklenen ülkemiz, maalesef bunu gerçekleştirmekten uzak kalmıştır. Ülkemizin hak ettiği yere gelmesi için yeniden kurucu ayarlara dönmesi gerekmektedir.

 Hamdullah Dedeoğlu

09.10.2025.