19. YÜZYILDA DERSİM’E İSKAN EDİLEN AŞİRETLER

19. YÜZYILDA DERSİM’E İSKAN EDİLEN AŞİRETLER

Osmanlı arşivlerinde on beş yıl uzman olarak çalışan Cevdet Türkay’ın yazdığı “ OSMANLI İMPARATORLUĞUNDA OYMAK, AŞİRET VE CEMAATLER” isimli eserinde, Dersim sancağının ismi 19. yüzyıldaki belgelerde geçmektedir. Ancak, dar bir bölgeyi kapsadığı görülmektedir. Bu tarihten önceki belgelerde, bölge, Diyarbakır eyaletine bağlı Çemişgezek sancağı olarak geçmektedir. İlgili eserde, konar-göçer olarak yaşayan aşiretlerden 19. yüzylda Dersim sancağına iskan edilenler şunlardır:

--BAHTİYARLI: Ekrad taifesindendir.

--DİRSİMLİ-DİSİMLİ: Konar -Göçer Ekrad taifesindendir. Okçu İzzedinli aşiretine bağlıdır.

--FELAKİ CEMAATİ: Ekrad taifesindendir. Kuruçay kazasına iskan edilmişlerdir.

--KOÇKİRİ: Ekrad taifesindendir.

--SİPKANİ AŞİRETİ: Ekrad taifesindendir.

--ŞAM UŞAĞI CEMAATİ: Ekrad taifesindendir.

--TOPUZLAR CEMAATİ: Ekrad taifesindendir.

--KOÇAKLI AŞİRETİ: Türkman yörükanı taifesinden olup, Bozulus’a mensuptur.

--KARIŞANLI-KANŞANLU: Ekrad taifesindendir.

* Ekrad kelimesi Arapça olup, “ Kürtler” anlamına gelmektedir. Ancak, Osmanlı bürokrasisi bu kelimeyi “ dağlarda yaşayanlar” anlamında da kullanmıştır. Örneğin “ Türkman Ekradı” gibi.

** “Dersim”  bölgesi  Bizans belgelerinde  “ Derzene” olarak geçmektedir. Bizans Araştırmaları Merkezi Başkanı Prof. Dr. John Haldon’un kitabında 11. yüzyıl Bizans haritalarında, bugünkü Tunceli ilinin bulunduğu bölge “ Derzene”, Hozat “Hozanon, Erzincan “ Keltzine”, Kemah “ Kamaha” ismiyle Bizans toprakları içinde gösterilmektedir. (Bizans Tarih Atlası, Alfa Yayınları)

Hamdullah Dedeoğlu

14. 06. 2018