HIZIR ORUCUNUN KAYNAĞI NEDİR ?

HIZIR ORUCUNUN KAYNAĞI NEDİR ?

Hızır, arapça kaynaklarda, “ Hadır “ “Hıdr” şeklinde yer almaktadır. Türkçeye “ Hızır” olarak geçmiştir. Anlamı, “ Yeşillik” “ yeşil olan yer “ demektir. Tarihi kaynaklara göre, Hızır Aleyhiselam, Hz. Musa zamanında yaşamış, Ab-ı Hayat (ölmezlik suyu) içmiş, ölümsüzlüğe ermiş bir velidir.  Hz. Musa’ya yol göstermiş, mürşitlik yapmıştır. Kur’an’ı Kerim’de Kehf suresinde, Hz. Musa’ya yol gösteren kişi “ Kullardan bir kul” olarak geçmektedir. Kur’an yorumcuları, Kehf suresinin 60-82. ayetlerindeki “ Kul” un Hızır Aleyhiselam olduğunu belirtmişlerdir.

Hızır orucunun kaynağı da Kur’an’a dayanmaktadır. Bakara suresinin 203. ayetinde “ Sayılı günlerde Allah’ı zikredin” denilmektedir. Abdülbaki Gölpınarlı’nın Kur’an mealinde, bu sayılı günlerin Zilhicce ayı olup, oruç günlerinin ise, 13,14,15 Şubat’a tekabül ettiği belirtilmiştir.

Alevi kaynaklara göre, Kur’an’daki “ İnsan “ suresinin 7-8-9. ayetlerinin Hz. Ali ve Hz. Fatıma ile ilgili olarak geldiği belirtilir. Ayetlerin Hz. Muhammed’e nail olması ise, hadislerde şöyle anlatılır:

“ İmam Hasan ile İmam Hüseyin bir gün hastalanır. Üç gün yemeden, içmeden baygın bir şekilde yatarlar. Hz. Fatıma, çocuklarının bu haline üzülür ve Hz. Muhammed’in yanına gider. Babasına ne yapması gerektiğini sorar. Bunu üzerine Hz. Peygamber, “ Kızım, niyet edin üç gün nezir orucu tutun “ der. Hz. Fatıma, eve gelir, Hz. Ali’ye durumu anlatır. Ve niyet edip oruca başlarlar. Akşama oruçlarını açmaya başladıklarında, kapı çalınır. Gelen bir yoksuldur. “ Ya Ali, ben çok yoksulum. Kaç gündür açım. Bana yiyecek verirmisin “ der. Hz. Ali ve Hz. Fatıma yiyeceğin çok az bir kısmını kendilerine ayırarak, geri kalanını yoksula veririler. Orucun ikinci günü, sofrayı hazırlarlar, henüz iki lokma yemeden, kapı çalınır, “ Ya Ali, ben bir yetimim çok açım bana yiyecek bir şeyler verirmisin ? “ der. Yemeklerinin çoğunu bu kez de bir yetime verirler. Üçüncü gün de aynısı olur. Bu kez gelen bir esirdir. Günlerdir aç olduğunu söyler. Hz. Ali ve Hz. Fatıma yine aynı şeyi yaparlar. Yemeğin çok az bir kısmını kendilerine, çoğunu esire verirler. Esir gittikten sonra, kapı tekrar çalınır. Bu kez gelen Hazreti Muhammed’dir. “ Orucunuz nasıl geçti ya Ali “ der. Hz. Ali, “ Sana ayandır ya Allah’ın Resulu, Allah rızası için üç gün oruç tuttuk, birinci gün bir yoksul, ikinci gün bir yetim, üçüncü gün bir esir geldi. Yiyeceklerimizi de onlarla paylaştık” der. Hz. Peygamber, “ gelenler kimdi ? tanıdın mı ya Ali “ der. “ Sana ayandır, Allah’ın Resulu” cevabından sonra, “ Gelen Hızır’dı, sizin sabrınızı ölçtü ya Ali” der.

İlgili ayetlerde şöyle denilmektedir:

“ Onlar adaklarını yerine getirirler, kötülüğe yayılan bir günden korkarlar. Onlar canları çektiği halde (ihtiyaçları olduğu halde) yemeklerini yoksula, yetime, esire verirler. Onları doyururlar. Biz sizi ancak Allah rızası için doyuruyoruz. Sizden ne bir karşılık ne de bir şükür istemeyiz. “ (  İnsan suresi, 7-8-9. ayet, Kur’an’ı Kerim’in meali, Milliyet yayınları 1982)

Alevilikteki on iki posttan biri de Hz. Hızır’a aittir. Hz. Hızır bazen Hz. Ali adı ile de anılmaktadır. “ Yetiş Ya Ali” buradan gelmektedir. Hz. Hızır, genellikle ak sakallı, nurani yüzlü, merhametli, cana yakın, tatlı dilli bir kimse olarak da tarif edilir. Bazen de yoksul, üstü başı dağınık biri olarak da görünür. Hz. Hızır, darda kalan insanların imdadına yetişir, onları sıkıntıdan kurtarır. “ Hızır gibi yetişmek”, “ Kul sıkışmayınca Hızır Yetişmez” deyimleri bu inançla ilgilidir.

Hızır Aleyhisellam’a mayıs ayının altıncı gününde rastlanacağına inanılır. Altı Mayıs gününe, “Hıdırellez” denmesinin nedeni de budur.

Hızır orucu, her yılın 13-14,15 Şubat günleri tutulur. Hızır, her an hazır ve nazırdır, Cömerttir, çaresizlerin çaresidir. Umutsuzlara, umuttur, zorda kalanların darına yetişendir. Cümlemizin, gözcüsü, yardımcısı, bekçisi ola. Gerçeğe Hü.

Yazan: Hamdullah Dedeoğlu

15.02.2018

-Kaynaklar:

-Diyanet vakfı İslam ansiklopedisi Cilt 1,

sayfa, 409-414

-Tarihçi yazar Ali Kaya, Hızır orucu, anlamı ve Önemi

isimli yazıları